Khrihfa bu thancho nak ding ah a herh mi Phun Nga

Cung Bik

Bible cang thimmi

 Jerusalam khuachung ah khan an va lut i cu ka ah cun thlacam awk ah a tu le tu a bu teinan i pum (Lam 1:13-14). A zummi vilte cu i kom thipthep tein khua an sa (Lam2:44), Ni fate in a bute in biakinn chungah khan an i pum i, an inn ah khan rawl an i hrawng cio hna i lunglawmhnak lungthin le toidornak lungthin he rawl cu an ei. Pathian kha an thangthat i mi vialte nih an hmaizah hna. Cun khamh a si liomi hna cu Bawipa nih ni fate in an bu chungah khan a luhter lengmang hna.

Biahram dawmhnak

Tuchun kan chan kan zoh tik ah mah ti hin kan hmuh khawh hna.  zeipoah theih khawh mi (avialable) chan ah kan um. Thawngpang (information) hi theih a fawi tuk cang. Computer pakhat le iphone pakhat te hmanthiam hrim ahcun hngalh le theih duh mi cu theih khawh le hngalhkhawh dih a si ti tluk chanah kan phan cang. Cun ihmuhthiam le icohlanthiam (inclusive) chan kan phan cang. Innka kau pi on le i cohlan dih cio hi kan duh cang. Mizei paoh hi thatnak te te an ngei cio ko ti hi cohlan a si cang. Keimah Ruahnak, zumhnak  le theihnak hna kha a tha bik tiah ruah chan a sit i lo. Cun ikomkhawh dihnak le ipehtlaikhawh dihnak (relative) chanah asi cng. Ahopoah he ichonh, ikomh le riantuan ti khawh  chan a si cang. A tawinak in kan chim ah cun miphun, biaknak le ram thleihdannak  ngeih loin a hopaoh he ipehtlaih in rian a tuanti can asi cang. Khrifabu hna i komh dih in zapi caah riantuan ti hna hi aherh cang. kal ti usih law tuan ti ko usih” ti can asi  cang. Mah  i theihdih khawhnak, icohlandih khawhnak le ipehtlaih khawh dihnak (available, inclusive, relative) chanah kan nun cang caah thil  sining hi aa tleng dih cang. Hi chan ahcun Obama bantuk nehsawh mi miphun (minak) hna zong president a si cang. Aung San Suh Kyi zong nih kawlram ramsifak tein vawlei a hninh cang.  Mah a thlengcuahmah mi vulei le chan  ah Khrihfabu i zor chuk lei hna  panh tawn. Cucaah Khrihfabu hi zeitin dah kan thanchoter ve lai, hmai lei ah kar kan hlan khawh chin lai ti kha ruah chih hna usih ti ka duh ve. Kan Khrihfabu hi a zorchunk nak hnga lo ding caah bawmtu thil Phun nga in ka van langter ve lai.

1. Pathian mi hman Hruai tutha  

Jesuh nih a chim mi cu Mi fapa cu midang nih a rian ţuanpiak dingah ka ra lo sihmanhsehlaw midang an rian ţuanpiak dingah ka ra (Mark 10:45), Mitcaw nih mitcaw kha a hruai ahcun an pahnih tein khor chungah an tla lai (Matt. 15:14). Kan Bible chungah Pathian mi hman hruaitu tha tampi an um Moset,Abraham, Joshua  etc….   BUDDHA nih a chim mi cu  In khawhnak hi a harbikmi ziaza pakhat a si sihmanhsehlaw a ing khomi pa caah cun teinak a si, (Endurance is one of the most difficult disciplines, but it is to the one who endures that the final victory comes). John F. Kennedy nih cun “Miphun le ram nih nangmah ca I tuahţuanpiak nakin nangmah nih miphun le ram caah tuahţuan ding I zuam” ti ve.         Gen. Montgomery nih, "Hruaitu tha cu thilṭha tuah dingah hmuitinmi lam leiahh a kalpi khotu  an si i, mi nih zumtlak in a nungmi an si" a ti. American President Truman cun, "Midang lung fiang lak in a chim kho i a chim bantuk in  tuah tu an si”a ti.  Jeferry John cun, "Midang nih an thilti khawhnak cio a hman a thiam tu an si”, a ti. A cung lei i ka van langhter mi bantuk hi kan herhmi cu a si.  Hruai tu tha nih cun mipi cah a tha dingmi le Khrihfbu caah a tha dingmi rian kha thate in tinhmi lam a kal piak hna lai i, cu rian cu zumh awk tlak te in le Pathian ttih/ bochan chan nak he ral tha ngai in a kal pi kho tum ah ca nak in midangca thatnak lei a kalpi tu hruai tu kha kan Khrihfabu than chonak ding caah a herh mi a si.

2. IPUMPEKNAK (COMMITMENT) Rom.12:1-3

 A ho dah a an  au tu a si? (What is your call?) Khrihfami zapi   nih kan theih fiang hma sat a herh. Kan nih cu Pathian nih kawhmi le Pathian kutchuak kan siti kha theih kan herh. Pathian fa kan si caah kan Pathian caah kan i pumpek hrimhrim kha a herh. Ipumpeknak kan ti mi cu nunnak dihlak i pumpeknak,taksa, thinlung, thlarau le ngeihmi vialte (seriously, earnestly, sincerely, sacrificially) ipekchanh a si. Cu kan ipumpek dingmi cu Paul a nunnak le a cakuat zohchih in hmuh khawh le theih khawh a si. Pathian caah kan i pumpekawk a si. Paul cu anung mi raithawinak bantuk in a nunnak kha Pathian caah aa pum pe (Rom.12:1). Pathian cu a kan sertu le a kan dawtu, a kan Khamhtu, le a kan umpi tu Immanuel Pathian a si. Harnak, lungreithiehnak le vansan kan ton tikah a kan umpi tu a si. Kan nih cu miphun dang hna caah cite le mei bantuk in al ve ding le ceu ve ding in thimmi miphun kan si. Cu ruang ah ram kip le miphun kip ah Bawipa nih a kan thlah. Cu caah kan zei zong te (ka taksa/thinlung/thlarua) hi Pathian caah kan i pumpek awk hrim a si. Paul nih mi caah I pumpek ding in thazaang a kan pek (Gal. 6:10). Kan cawnmi fimnak le thiamnak hna hi khrih ram caah santlai mi a si khawh nak hnga kan I pumpek chinchin a herh . Kan tuanmi rianah kan ipumpek awk hrim a si. Paul nih arian ah aa pum pe mi le cohlan awk mi si tuah u a ti. Bawipa nih a khinh mi rian cu thawngtha chim  le Khrih ram kauhter a si.  Cu thawngttha cu zahpi lo, lungdongh lo tein le lungtho te in a chim (Rom.1:14-16; II Tim. 1:11-12). Meeting tikah lung thawhngai i, tuan tak tikah tlau lengmang. “Aw aw aww” ti tung i daitlan ngai. Mah bantuk hna hi khrihfa bu derthawm nak lei tu a si ti zong philh lo ka duh fawn. Cu vialte a ruang cu kan chim/tuan mi ah ipumpek taktak lo caah khin a si bik. Cucaahkhrihfabu nih kan zapi cah a tha dingmi le ttuan ding mi  kan rian cu  ipumpeknak  le biatak te in kan ttuan awk si. kan rian kha kan upat a hau. Khrihfabu kan rian ah le thawtha bia kan phuan nak, Ramthar rian kan ttuan nak hna ah khrihfa bu dih lak kan ipimpek taktak le thazang kan chuah taktak hi tu chunk an Khrihfabu thancho nak ah a herh mi a si. 

3. Lungrualnak ( Unity) John 17:21, Slam 133:1-3

Khrihfabu chungah lungrual nak hi a herh taktak mi a si cu lungrual tein um khawh nak dingah Bawizisuh zong nih thla ka cm a ti John17:21. Lungrual cu thluachuah hmuh nak le tei nak a si nak zong Sam 133:1-3 chungh fiangte in kan hmuh fawn. Cun Filipi 2:2 Kan fial duhmi hna cu hihi a si: lungthin ah i khat u, pakhat le pakhat i daw u, lungrual tein um u law kaa lawmhnak hi tlinter u. Pakhat le pakhat i entainak le mah pumpak thangṭhat kawlnak kha nan lakah umter hlah u. Toidornak lungthin tu kha ngei cio u law midang nakin ka ṭha deuh tiah zeitikhmanh ah vaa ruat hlah u. Cun midang duhning kha hmuh thiam i zuam u law nanmah duhnak lawng kha ruat hlah u. Nan lungput cu Khrih nih a rak ngeihmi lungput kha si seh, ti kha kan hmuh fawn.

Cun Pakhat le pakhat kan siosel lo ding le thangchiat nak bia kan  Khrihbu chungah a um lo nak hnga zong kha an kan cawnpiak fawn.  Mathai 7:1-2 “Pathian nih an soi nakhnga lo, mi va soi hna hlah — midang na soi hna ning te khan Pathian nih an soi lai i midang cung i na hmanmi tahnak te kha Pathian nih na cungah a hman ve lai. Khrihfabu chung ah Pakhat le pakhat kan i soisel nak hna hi Khrihfabu thancho lonak a sit i zong philh hna hlah sih ti zong kan duh fawn. Efesa 4:15 kannih cu dawtnak lungthin in biatak kha kan chim deuh awk a si i kan lu a simi Khrih leiah khan a lam kip in kan ṭhan awk a si ati. Cucaah Khrihfabu chung um mi zapite in lungrual te le dawtnak thin lung he Khrih ram caah rianttuan tti cio, thazang chuah cio kha kan Khrihfabu thancho nak ah  kan herh.

4.  Hawikomhnak (Fellowship) Lamkaltu 2:42

 Khrihfa bu pakhat caah i hawikomhnak nun hi a biapi tukmi a si. Hawikomh nak ngeih lo ahcun Khrihfabu  ṭha si khawh a si lo. Khrihfabu chungtel dih lak kha tel kho ding mi hawikomhnak tampi in kan ser le kan tuah a hau. Lamkaltu 2:42 Lamkaltu hna cawnpiaknak ngaih awkah khan atu le atu an i pum i hawikomhnak ah khan an i tel i hawikomhnak rawl an dum ṭi i thla an cam ṭi lengmang. 1Korin 7:24 U le nau hna, Pathian nih an kawh hna i nan siningte khan Pathian he i hawikomhnak chungah cun um ko u. Filipi 2:1 Khrih chung i nan nunnak nih khan an ṭhawnter hna maw? A dawtnak nih khan nan hna an ngamter hna maw? Thlarau he hawikomhnak nan ngei maw? Pakhat le pakhat nan i daw in nan i zaangfah maw? Filemon 1:6  Khrih chung i kan nunnak ah thluachuahnak kan hmuhmi vialte hna hi, a zummi kan si ca i kan i hawikomhnak nih hin thuk deuh in a sullam kan hngalhter seh, ti hi ka thlacamnak a si tawn. Kan Bible chungah tampi kan hmuh khawh. I hawikomhnak hi a biapi tuk ti mi kha a lang. Cu kan I hawikomhnak ah cun khrihfabu thanchonak cah hawikomhnak kha a rak. Cucu zumtu hmasa nun nak zongah kan hmuh khawh. Khrihfa bu chungah kan tuah dingmi hawikomhnak hna cu Abu in  Pathian thangtthat ttinak, thlacamtti nak, “The Church cannot proved without prayer” Khrihfabu cu thlacam nak lo in cun a a thangcho kho lo tiah Mother Treasure ati. Khrihfabu pi chungah Bible cawnpiak nak (Bible study) tam deuh in ngeih a hau, (Bible cawnnak a tlawm tuk caah zei thei lo mi nih kan zumhnak an kan buaiter tawn). Cun a bu fatete in ser (Cell group), abu in khualeng chuahti nak hna in hawikomhnak hna ser an hau.

5. Ramthar rian (Mission) Mathai 28:19

Khrihfa bu kan ti mi nih cun ramthar rian (mission) kha a tuan hrimhrim a hau. Kan Bible zoh tik ah mission rian tuan nak lawng te kan hmuh. Mathai 28:19 Cucaah khuazakip ah va kal uh law miphun vialte kha ka zultu ah va ser hna u; Pa le fapa le thiangthlarau min in tipilnak v ape hna…(Mar 16:Luk 24:1-12, Jhn 20:1-10) ati.  Pual zong a rian ttuan nak kan zoh tik ah a lung a van I thlen (pianthar) bak in a tuan mi cu Ramthar rian kha si colh. Ram tharrian ttuan nak Khrihfabu nun nak hi cu then awk a tha lo mi a si. Cun Jonah zong kha ramthar/Ram mui ah kal a fiang tthiam (Jonah 1:2). Ralph Winter, Missiologist nih cun “Bible hi Mission hrampi a si lo, Mission hi Bible hrampi a si” a ti. Emil Bruner nih mei cu a alh/kangh lawngah a nun bantuk in Khrihfabu zong hi ramthar rian a tuan lawngh a nung ve."The Church exists by Mission as Fire exists by Burning" ti kha rak chim bal ve. Khrihfabu nih ramthar rian hi kan thanchonak a sit i kha chim duhmi a si. Cubantuk in Jone Stock nih a chimve mi cu ti a dil mi cu a thu i a nam caah dinti tha a si kho lo cu bantuk in khrihfabu  kan ti mi zong hi mi dang caah, zum lotu caah kan luang lo a si ahcun tlanh awk tha mi Khrihfabu a si kho lo tiah a ti ve “Nunnak Meifar pakhat te ka ngei i, a ceumi khua ah vang loin a muimi khua ah ka van lai” - John Keith Falconer. Khrihfabu a thanchonak ding ah le a ngan a dammi Khrihfabu si nak dingah cun Ramthar rian (mission) hi Khrihfabu i nih kan ttuan hrimhrim kha a rak herh mi cu a si. Cu ramthar rian ttuannak hi zum tu hna i kan kengruang ruh pi a si awk a sit i kha langhter ka duh. Kan zumh nak hna cu Ramthar (mission) rink an ttuanka ah fak deuh in kan langhter khawh hi a rak herh ngaingai mi a si kha kan hmuh khawh.

Biadonghnak

Angan dam mi Khrihfabu le a thangchomi Khrihfabu (Church) hi a phunphun in hrilhfiah le chim khawh cio a si ko lai. Hmuh ning zong a dang lengluang ko hnga. Cu zong cu an mah le ram le thil um tuning nih a pek ruang ah a si cio ko lai. Tu chunk an Khrihfa bu dirhmun kan mah khap tawk te in ka cuanh ve ningah cun a cunglei I ka van langhtermi thil panga (5) hna hi that e in kan kal pi khawh ahcun Khrihfa bu cu than nak lam zei maw zat cu a um hrim ko lai ti ah ka ruah ning a si. Cucaah Kan Khrihfa bu cio ah hin Bawipa ttih mi le Pathian a bochanmi, Pathian mi hna hruaitu kan herh, Zum tu hna dih lak hi Pathian cah nunnak ipumpe taktak cio mi si kan herh fawn. Pathain biain hawikomhnak thuk deuh in kan ngeih I cu kan I hawikomhnak cu zumnak ah thazang thawng chin in kan lak nak I hawikomhnak a si a hau. Lai mi hi lung a rual kho lo ngai mi kan si an tit awn, nain Zumtu tha um nak Khrihfa bu taktak cu Lungrualnak/lungthin I khah nak  um aherh, cu hnu  lawng thawnnak a ngei lai thluachuak mi Khrihfabu a si lai. Cun Ramthar rian kha biatak te in a ttuanmi khrihfabu si ding kha pathian nih an kan fial mi a sic ah kanzapi te in zumtu dihlak Ramthar rianttuannak ah kan thinlung thazang a pe kho mi Khrhfa in chungkhar si kan herh hringhran. Phungchimtu 4:12 pakhat lawng a teitu ral kha pahnih nih cun a rak doh khawh lai. Thum thlak hrihrual cu a fek I chah a harmi a si ti ban tuk khan Khrihfabu chung um mi kan zai te in thumthlak hri banban tuk in kan komh cio hna kn tan ti ah khan cun  Bawi rian kan ttuannak le sehtan rl kan doh nak ah thawn nak kan ngei lai. Kan khrihfabu cu a ngamdam mi khrihfa bu ah cng lai i, Cun khamh a si liomi hna cu Bawipa nih ni fate in an bu chungah khan a luhter lengmang ko  hna lai. A thangchomi khrihfabu ah cang ko lai. Bawipa nih kan zapi te caah thluachuah kan pek iak ko seh. Amen.

Cung Bik

Manila

Phillippines

Rev. Dennis Shu Maung le PCCF tonnak

                                      

DSM= Dennis Shu Maung

 PCCF: Philippines Chin Christian Fellowship

PCCF: Tuanbia tawi chuahkehnak, sianginn kainak, rianṭuannak na kan chim kho hnga maw?

DSM- 1953 Agust 15 ni ca cawn nithumni ah Malsawm khua ah ka chuak. Primary cu Tinam State Primary School in ka awng, Middle School cu Zokhua SMS in ka awng i Matric cu SHS Haka in ka awng. Mandalay University in B.Sc Zoology cu 1976  kum ah all round distinction in ka awng i University ahcun Saya, Demonstrator le Hall Tutor ka ṭuan colh. M.Sc ka kai colh. M.Sc Final Part I. ka dih in B.D atu MDiv khi Insein ah ka kai i 1980 ah ka awng. Cu cun Regional College Christian Fellowship Director ka ṭuan i Rangoon ah ka um. 1982 June in Yezin University ah an kaa ṭhial i cu ahcun kum 1985 tiang Chaplain ka ṭuanpiak hna. 1985 kum June in

Myanmar Baptist Convention zung, Rangoon ah Judson Aid Director ka ṭuan i, 1988 May tiang ka ṭuan. 1988 May in Korea ah M.Th ka cawng i 1990 ah ka dih. 1990 in Philippine Christian  University-Union Theological Seminary ah D.Min ka kai i ,1992          March ah ka dih. Cu cun Ph.D ka kai ṭhan i 2003 ah PCU cun Development Administration Major in Ph.D cu ka dih ṭhan.

PCCF: Zeitik ah dah Philippine na phanh? Zei tuah ah dah na rak phanh?

DSM: 1990 kum ah Doctoral cawn dingah Philippines hi ka phan.

PCCF: Sianginn na kai dih bak in maw Professor hi na ṭuan?                                

DSM: 1991 kum ca ka cawn lio tein Philippines ram ah Professor ka ṭuan cang. PCU-UTS tu ahhin cun 1995 in Professor ṭuan hram ka thok.

PCCF: Zeiruang thengte ah dah Philippine ram ah hin Professor cu na ṭuan?

DSM: Sianginn pohpoh ah English lawngte an hman caah ca chimh a fawi i le sianginn nih an ka herh caah le keimah hrim hi Kawlram nih rian chungin (Krihfabu nih) a hlankan tein thlahmi ka rak si lo caah ka luat ngai i Philippines ahcun Professor cu ka ṭuan colh ve ko.  

PCCF: Atu bantukin Philippine ram chungah rian sangpi tiang na ṭuan khawhnak hi zeiruang bikah dah a si tiah na ruah?

DSM: A cunglei number 4 lawng hi siloin cu lio ahcun Kawlram mi poh ramdang kalter dingah Burmese Embassy in endorsed tuah a rak herh ca le Passport          tuahnak le Visa soknak ah kawlmi nih kan rak i harh tuk tawn caah hi kongkau ahhin ramdang mi nih an rak theithiam tawn lo i cu hrimhrim ahcun keimah          hrim hi ramdang ka um ahcun Kawlmi, tampi ka bawmh khawh hna lai timi ruahnak ka ngeih caah Philippines ahhin ka rak um colhnak cu a si. Kaa ruah chih bantuk tein Kawlmi cu a tam ial cu ka bawmh khawh ve ko hna.

PCCF: UCCP le Methodist nih an tuahmi PCU-UTS sianginn ah hin zeitin dah Baptist Pastor in Professor rian ah na luh khawhning a si?

DSM: PCU-UTS hi bu kip komh rian ṭuannak hi an dirpimi a si caah Baptist ka si ko nain an rak ka pom venak cu a si ko.

PCCF: Mi ramdang mi he rian ṭuanṭi ahar asiloah anuam na ti nak bik?

DSM: Ramdang mi he rian ṭuan tikah an holh le an nunphung kan theih lomi tete kha a poi tawn i a har ko tiah ka ti tawn nain an lakkar i ka um ve tikah an          poinak tete tuaktonhpiaktu  le remtertu ka si ve tawn caah a nuam ko tiah ka ti tawn.

PCCF: Philippine rammi an nunning chungin na rem lomi le cawn awk tlak a si tiah na ruahmi?

DSM: Filipino an nunzia ka rem lomi cu mi thil hlaan le mi thil cawi laak tikah pek ṭhan an hngal ti lo, cun an zaa along tuk (too much freedom) an si nain zia   remh duhnak (discipline) an ngeih lomi kha, cun man pek loin hmuh-tem ding paohpaoh ah a cuh in an  i cuh tawnmi kha le an umnak poh ah hna an chet          tuk tawnmi kha, cun caan hman an thiam lomi kha le ee, ee… (yes, yes) ti zau in rak chuah taktak an hngalh tawn lomi kha an si. Cawn ding ka timi cu an nungak hna an i thianhhlimhning le an smart khawhning hna hi an si. Cun ca cawn ahhin tar le no thlu loin ca cawn an duhmi hi a si.

PCCF: Kawl rammi, nangmah na ṭuan chungah  Master le Doctor Degree a lami hna zeizat dah an si cang hnga?

DSM: Keimah PCU-UTS i full time Professor ka ṭuan hnuah Kawlram in a awngmi hna Master le Doctorate hna cu ka hngalh tawk ah minung 101 an si cang.

PCCF: Laimi kan zatlaang nun (social life) ah a ṭha bik le a chia bik, tiah na ruahmi?

DSM: Laimi zatlang nunnak ah a ṭhabik ka timi cu sa thi luanh in daihnak ser kan hngalhmi le sunlawiter kan hngalhmi khi le zatlak tikah zatlakpi kan hngalhmi le mithi ruakhumh kan hngalhmi khi an si. A chiabik in ka ruahmi cu mi soisel le thangchiat kan hmanmi khi a si.

PCCF: Miphun dang sinah Laimi hi kan hung pem chin lengmang ve sikaw, kan tlau te lai tiah na ruat maw? Mah lio caan ah zeitin dah thazang lak a hau tiah na ruah?

DSM: Laimi hi Laimi ka si tihi kan i philh lo poah ahcun kan pem hi a ṭha ko. Vietnam bantuk khin kan si ve te ko lai. Asinain midang hnar in kan thaw  kan dawp le kan chuah ahcun kan pem awk a si lo zeitintiah cu bantuk minung pawl cu mah sinak (identity) a hlotu, fihnung bikcemmi an si. Cubantuk pawl cu fimnak a ngeimi chungin an tam deuh fawn. Khakha "fimhruh" (foolished wise) tiah ka timi cu a si. Chuahkeuhnak khua le ram le miphun hngalh bu tein pumsa duhnak isum khawh kha a tthabik lai tiah ka ruah.

PCCF: Laimi ṭhanchonak ah a herhbik tiah na ruahmi?

DSM: Laimi ṭhanchonak caah a herh bikcem in ka ruahmi cu nunzia thlen (Moral recovery le Value formation) hi a si.

PCCF: Laimi caah tlangholh hi teh zeitindah na ruah?

DSM: Tlang holh kan ngeih ahcun a ṭha. Kokek holh hi thlau loin caan karlak cu Englsh hi tlangholh ah tuah a ṭha ko lo maw?. Duhsah in Laiholh hi tlangholh a si te ko lai tiah ka ruah.

PCCF: Lairam  na tlonlen lonak cu a sau cang, na ngakchiat lio sining  ah zeibantuk caan kha dah na von ngaih bik tawn?

DSM: Laitlang i ka philh khawh lomi cu ilengkhomh kha si. Cun nga thlei le rap chiah kha an si.

PCCF: Kum 25 chung Lairam vawlei na phan ti lo sikaw, tu kum Zokhua Centenary na va tlun khawh i Laimi sinah hmun tampi ah caan na va hman khawh cu kan i lawm tuk, mitthlam na rak suaimi he a dannak a um maw?

DSM: Kum 25 hnu ah Laitlang ka hung tlawng ṭhan i hlan lio he cun a dang tuk cang. A dang lomi cu zunput ṭha  an ngeih lomi kha a si.

PCCF: Laitlang ah vawlei lei le Biaknak lei he hruaitu hna na hmuhning hna le a herh ko tiah na ruahmi pawl kan chim law kan duh ko?

DSM: Ramkhel lei he Biaknak lei he hruaitu hna hi hlan lio ram ukbawi hna bantuk in minung an hruai hna ding le an uk hna ding a si ti lo tiah ka ruah.

PCCF: Vawlei cung ram na phakmi  le a nuambik tiah na ruahmi?

DSM: Vawlei cung ka phanhnak ram hi a tlawm te lawng a si. Singapore hi a nuam cem ko rua tiah ka ruah.

PCCF: Politics lei hi teh tuah hna nai tim pah ve maw?

DSM: Miphun le ram nih an ka herh le ṭuanding ṭha asi te ahcun politics ahcun ka lut te ko lai. Atu Pathian rian ka ṭuanmi zong hi keimah caah cun ka politics a si ko.

PCCF: Na nun ah thawnnak thazang an petu bik ah na ruahmi?

DSM: Nunak thazaang petu bik in ka ruahmi cu Pathian hecun nunhi tlaam a tling ko timi le zeipoh hi a ttha lein hmuh khawh kha an si ko. Cucaah ka Motto cu: Smart, Smile and Stay Safe timi hi a si.. 

PCCF: Laimi caah na saduhthah biatawi kan chim law kan duh ko. Zangfahnak tein?

DSM: Laimi caah biatawi cu ka ngei lo, biasau lawng ka ngei. Asiahcun biatawi taktak mu: “Laimi nan lungfim ulaw thilttha nan thiam nan hngalhmi poh kha rak chuahpi cio u” tiin kaan cah hna.

PCCF: Na caan na pek i kan i lawm.

DSM: Kaa lawm ko.

Date: April 25, 2012

oooOOooo

Sisi Nu le PCCF Tonnak

Sisi nu: Pi Par Thluai

(Dennis Shu Maung nupi)

PCCF: Philippines Chin Christian Fellowship

PCCF: Na min le na chuaknak, Nu le pa le Chuahpi unau  kan chim kho law kan duh ko?.                              

Sisi Nu: Ka min cu Par Thluai a si. (Ka nu i apa hi Lai lei ah a rak thawng ngaimi a rak si rua. Khuang a cawi lengmang i mah nak cun ka min hi kan rak in sak tiah an rak ka ti) Ka chuahnak cu Zokhua a si. January thla ni 2 kum 1953 ah na rak chuak an ka ti. Ka pa cu Pu Chan Hmung a si, ka nu cu Pi Tum Hoi a si. Ka chuahpi unau cu pasarih kan si. Kan upa cem ka ta nih a kan thihtak cang i pa 2 le nu 4 kan tang.

PCCF: Zeitik kum ah dah Sisi pa he hin nan rak i ṭhitumh? Pathian thluachuah nan fanu nanfapa hna kan chim kho law kan i lawm ko hnga?

Sisi Nu :Cun kanpa he kan i um kum cu 1974-02-16 ni ah a si. Rev. Hram Luai nih kuhsih lehthahnak akan tuah Pathian sin i thluachuah kan hmuh mi kan fale cu nu 1 le pa 2 an si.  Dawt Hlei Zing (Rose), Hre Tu Maung,     le Za Lian Kom an si. Sisi hi fapa tete pa 2 a ngei ve cang i Paul Siang Ceu Thang le Jonathan Van Ceu Thang an si. An pa cu Rev. Sai Lian Thang a si i Australia, Melbourne ah pastor a ṭuan lio vemi a si. Kawi Hre le Kawi Kombelte an tlangval rih ko.

PCCF: Kawlram ah Pathian rian nan ṭuannak ah harnak le lawmhnak nan rak tonmi chungin a tawinak in kan chim law kan duh ko?.

Sisi Nu : Kanpa hi Kawlram rian a rak ṭuan lioah cun kan rak har ngai ko. A ṭuannak a hmasa bik cu University ah a si. Yangon ah kum 5, Yeshin ah kum 4, cu hnu cun Myanmar Baptist Convention, Yangon ah Judson Aid Director kum 3 a ṭuan. Cu lioah a lahkhah (salary) cu Kawlram phaisa 400 a rak si. Inn kan hlanmi Ks. 50, kan rak pek. Cheuhra Cheukhat tiah, a tangmi te cun har ngai in kan rak nung tawn. Voikhat cu pumhnak kal kan duh i phaisa kholh ding phasa kan ngei lo, kanpa nih kal ko usi a kan ti. Kei nih ka ning a zak phaisa thlak ding ngeih lo i kal cu ka duh lo ka ti. Nain, kal ko usih a kan ti peng i kan kal. Mah ahcun Karen sayamah nu nih 75 ca pa 2 a rak kan ṭhenh i kan lung arak lawm tuk. Cu hnu cun, kawlram phaisa kha a hung thi hoi i phaisa kan ngei hoi ti lo. Inn man ka pe rih lo, ka fa le sianginn fee kan pe rih lo, zeitindah kan um lai ti kan ruah lioah sayapa pakhat nih phaisa 600 a kan pek i kan thaw kan van chuah kho deuh ṭhan. Ruahlopi in American pa nih kan pa kha mirang phaisa 20 te arak kuat i kan lung arak i lawm tuk. Facang eiding kan ngei hoi lo i kan lungre theih lio teah facang cu tun 2 an rak kan pek ṭhan hoi, hihi a tawinak tein ka van langhtermi a si. Lungretheih le har lio tein kan um lioah hin Pathian nih mi lungthin chungah rian a ṭuan i ruah lo pipi in kan cungah thil a tlungmi tete hi ṭial ahcun a tamtuk lai caah a tawinak in ka van ṭial. Harnak kan ton lioah a kan dawtu hna hi atu tiang ka philh bal hna lo, Pathian a dawmi an si i kan cungah Pathian an dawtnak an langhtermi cungah kan i lawm hringhran ko.

PCCF: Fanu fapa ngeih hnuah hmun dang pi ah Sianginn an kai tak hna lio nanmah nu fa rualte lawng nan rak um lio na feeling nan kan chim kho hnga maw?

Sisi Nu: Kan pa hi Korea ah (1988-1990) tiang sianginn kai in a kan kal tak. Kan fa le hi (middle school) an kai lio a si. Mah lio ahcun laimi zong an rak tlawm tuk rih. Kawlholh zong ka rak chim thiam lo. a rak har ngai ko. Ka fale an dam lo ahcun zan zong ka rak i hngilh kho tawn lo. Cu caan lio i hawikom pawl theihhngalh pawl nih nan dam maw zeidah nan lawh, Sisi pa tah a dam hnga maw tiin an kan biakchawnhmi kha an kan dawttuk tiah ka ti. Ka rak i lawm tuk tawn. Cu caan lioah kan Pastorte inn ah ra in thla a kan campiakmi hna hi an cungah ka rak i lawm tuk. Cu ti i kanmah lawng kan um lioah cun kan pa ca siseh ka fa le ca siseh thlacam cu ka rak dai bal lo, Pathian kan umpi ko, ti in ka manh caan poahah thla rak cam tawn.

PCCF: Philippines ah nan rak phanh kate i na feeling zong kan chim chih law kan i lawm ko hnga?.

Sisi Nu: A si. Philippines kan phanh kate zong hi kan rak har ngai ko. Zeicah tiah kan phak ka thla 2 hnuah Sisi pa nih England ah a kan kal tak ṭhan. Training kai ding ah a rak si. Ramdangmi an si hoi, an holh le theih lo a si. Laimi an tlawm tuk rih hoi fawn. Laimi a um zong lamhla pipi ah an um i kanmah lawng bak kan rak si. Kan pawngkam ah theihhngalhmi pakhath hmanh um lo, kan li a rak leng tuk. Ka fale cu anmah lawngte in ca an rak rel chel, khoika zong kalnak hngalh rih lo khi kan si i a rak har ngai ko. Mah khua le mah ram bang um kha a si hoi lo (Visa) tuah te hna a rak hau i kan fapa a laipa, (Kawi Hre) kha a pa nih cun hitihin na tuah lai, na kal lai ti te hna kha a rak chimh ta. Cu tite cun har ngai in kan rak um tawn. Keicu zan zong kaa hngilh kho tawn lo, thlacam rumro hin khua ka rak chang tawn. Zingka hin ka fa le an thawh hlanah ka tho i Bible ka rel, thla ka cam tawn. Pathian nih a kan umpi i cuticun duhsah in kan hung um i Kawlram sianghngakchia zomg an hung tam pah, tlamtling tein an pa a rak tlun hlan tiang Pathian nih a rak kan zohkhenh ve ko, kan hmuh tikah Pathian ka thangṭhat hringhran ko.

PCCF: Philippines um Kawlmi zapi nih kan nu kan in ti i, nangmah nak upa pawl zong nih kan nu Sisi nu an in ti, an intlaihchan dihmi cungah kan i lawmhpi kho tuk. Kawlram in a rami sianghngakchia zapi tein na hmuhning hna a tlangpi na kan chim kho hnga maw?

Sisi Nu: A si, Kawlram i a rami hna nih hin kan nu kanpa tiah an kan tleihchan dih ko. Kawlram i a rami hna hi Pastor le Bible sianginn kaimi fimthiamnak    ngeimi lawngte an si.  Pathian a theihngalmi lawngte an si. An caah san kan tlaih lo zongah kan nu kan pa tiah an kan upat, an kan dawt, an kan tleihchan ngaingai ko. Cu caah cun kei le Sisi pa hi mi vanṭha kan si tiah ka ruah tawn. Zeicaah fimthiamnak a ngeimi, Pathian a theihngalmi sinah a kan chiah hi kan van a ṭha khun, ka ti tawn. Kan tlamtlinlonak zongah an kan ngaihthiam, kan chim sual kan tuah sualmi zong an kan ngaihthiam, dawt tlak lo kan si nain dawt kan tong upat tlak lo kan si nain upat kan tong, cawisan tlak lo kan si nain an kan cawisan. Hi bantuk an kan dawtnak kan hmuh tikah hin an cungah lawmhnak tampi kan ngei i Pathian zong kan thangṭhat. Cu caah cun Philippines i a rami pastor, Bible sianginn akai mi hna hi cu kan ram i an kir zongah kan ram ah Pathian ram kauhnak ah dawtnak, remnak toidornak he Pathian rianṭuan tu ṭha an si hrimhrim lai timi hi ka hmuh ko. Zeicaahdah tiah hika ram an um tikah pakhat le pakhat dawtnak, zawnruahnak, toidornak an ngei, remnak tein rian an ṭuan ka hmuh tikah kan ram an kir zongah Pathian nih hmang chin ko hna seh tihi kan thlacamnak a si tawn.

PCCF: Philippines nan um chungah na chumhchuanmi ti rawl hrawmh bak in na zohkhenhmi/ tlamtlingte in sianginn na dither mi hna hi, minung zeizat dah an si        cang hnga?  Sisi nu: A si, Philippines kan um chungah kanmah sinte in tlamtling te a dihmi hna hi minung 11 an si.

PCCF: Mah miphun sinah um loin miphun dang sinah upa rianṭuantu dirhmun nupi sinak in a har na tinak le a nuam na ti nak nan kan chim kho hnga maw?

Sisi Nu: A si, miphun dang sin rianṭuantu nupi si hi a rak har ngai ko. An holh zong kan thiam lo, kan nunphung (culture) zong a dang. Ramdang mi nih zeitin dah an kan hmuh lai timi kha i ralrin ngai a hau. Ahar bik cu an holh kan thiam lomi hi a har cem ka ti ko.

PCCF: Philippines pawl an nungning hi Kawlrammi nih zei pawl dah i cawn ve uh law tiah nan kan duh piakmi an si?

Sisi Nu: Philippines pawl an nunning hi cawn ding an um len ka ti. An nu pawl zong hi fimthiamnak an ngei. Hi zong hi icawn ding a si ka ti. Zung rian an ṭuannak ah pa nakin nu an tam deuh, sianginn kainak ah pa nakin nu an tam deuh. Pa bantukin an ral a ṭha. Innchungkhar rianṭuannak ah nu rian pa rian ti a um lo, an i bawm. Hmunkhat teah rian an ṭuan hna, hi zong hi izohchun dingah a ṭha ka ti. Cun ni sunglawi ni, X’mas, Kumthar, Bawipa thawhṭhan tibantuk ahhin cingla rualchan pawl he biaruah ti, ei din ti i hmunkhat te itonnak an ngei zungzal. Mah caan ahhin cun ramdang i a ummi zong an cingla rualchan chungkhat hna he ton duh ah an umnak cio in an rak tlung dih. Nuam tein caan hmannak an ngei tawn, hi zong hi izohchun dingah a ṭha ngai tiah ka ruah tawn. Cun mah hihi kan ram ah a um lomi kan izohchun dingah a ṭha ngai hnga ka ti tawnmi cu, November thla ni 1 paoh hi an nih cu thlan ah an kal, an kan kal takmi kan nu pa, kan unau hna kha kan va leng hna. Kan i tong ti a si. Cu November thla ni 1 ahcun thlan ah an kal, rawl ei tinak an ngei, biaruah ṭinak chungkhat rualchan pawl he an ngei. Cu ni hrawnghrang cu an thlanmual cu mei ceu he, ei din he hlasaknak he thla cam, phungchim he an ring lulh tawn. Hi an ruahchannak an phung te zong hi kan nih zong icawn izohchun awk a ṭha ngai hnga tiah ka ruah tawnmi a si.

PCCF: Ramdang ahcun saupi na um i chuahnak khua zong phan loin kum 30 hrawng na va um cang si kaw, Laitlang ah zei bantuk dah na ngaih bik / na hlam bik mi a si?

Sisi Nu: A si, Laitlang ka kal taknak hi kum 31 a si cang. 1980 kum ah Laitlang in Yangon kan phan. 1992 kum ah Philippines kan phan, 2008 kum ah Australia             kan phan i Laitlang cu ka ngaihning hi, ka mang zong ahhin ka manh tawn. Laitlang ka tlawng lai ka ti ahcun, Laitlang cu zeidah a va lawh cang hnga ti ka ruah ahcun, chim zong ka thiam lo. Ka ngaih bikmi cu Rathor hang le lai tiva i ngasa khi ka ngai bik. Cun ngahringdawi zong.

PCCF : Tutan Zokhua Kum zatlin nak puai hman dingah nan tlun i, Laitlang na hmuhning pawl kan chim ṭhan ti kan duh ko.

Sisi Nu: Ka hung tlun cu, Laitlang cu ka caah cun khuaruahar in a rak i thleng cang ko. Inn a ṭha dih, ngaidi inn ka hmu ti lo. Lam zong a ṭha dih cang.  An nunning zong an sang ngaingai cang. Lunglawmh awk ngai a si. Pathian ka thangṭhat ngaingai. Asinain, Civui lio he asi i hawi le he zong bia iruah in tlonlennak caan ka ngei kho lo. Ngahring ka dawi manh lo, tlonlennak caan ka ngei lo i ka di cu ariam kho hrimhrim lo. Cun, ngaihchiatnak pakhat cu, kan thingram cu a re dih ko. Cu hlan i tuupi chung i dai duahmah in kan kal tawnmi le thingkung i thingkep par dawhdawh cu kan hmu ti lo. Cun Laimi nih Pakhat le pakhat dawtnak le i upatnak caah an tonmi kan Lai phung kha an thlau lo tiah ka hmuh. Laitlang kan phan i Hakha ah zarh hnih deng kan cam chungah hin cubantuk Nau chuak ven/Nau ca thlacam- Pathian sinah lawmhnak chim, Arthin tuh timi hi nikhat ah inn hnih-thum hna an i tong i, kan Pastorte zong an i manh lo ngai kha ka va hmuh. Cun keimah le kan pa zong Manila in Rangon kan phanh i dawtmi hawikom Unau rualchan hna nih an rak kan don. Rawl an kan eipi bia ruahṭinak an kan tuahpiak. Cu hnu ahcun Kalay kan phan. Cu bantuk te cun rawl dum ṭinak le biaruah ṭi nak he an kan don. Cun Hakha le Thantlang, Zokhua le Malsawm kan phan. Unau rualchan hawikom dawtmi hna, khuachung upa sayate nih cu ti tete cun rawl dum ṭi i Pathian sin thlacamnak an kan tuahpiak. Kan i lawm tuk hringhran. Kan nih cu zeihmanh kan si lo, sihmanhsehlaw Pathian an theihhngal i hi bantuk hin kan pupa phung tein kan sinah an kan dawtnak an langhtermi hi a si. Kan nih caah cun thih hlan philh khawh lo dingmi a si. An cungah lunglawmhnak tampi ka ngei ko. Pathian tu nih a let tam piin thluachuah pe ko hna seh ti lawng hi kan thlacamnak a si. Cun Laitlang ah thlakhat leng kan va tlongleng. Manila in Rangon kal ding kan i thawh zing tein UTS i a ummi Laimi Bible sianginn kaimi hna nih kan tlun kalnak dingah thlacamnak he an kan thlah. Kan tlung i Laitlang kan um chung paoh biatak tein thla a kan campiak, Pathian rianṭuan an si bantukin Pathian nih an thlacamnak a theih. Laitlang kan tlonlen chungah tlukrilh, khawndennak umlo tein nuamte le lawmte in kan caan kan hmang. Anmah thlacam nak thawng hrimhrim a si ko ti kha kei le kan pa zong Pathian sin le thla a kan campiak mi ancungah lunglawmhnak chim cawk lo kan ngei ko. Pathian nih thluachuah pe ko hnasehlaw,  a rianṭuantu ah hmang chin ko hna seh tiah lunglawmhnak tampi he ka bia ka tonghter….

PCCF: Kan Nu Can nan kan pek i ṭha te le tlamtling te in nan kan leh khawh caah ka i lawm tuk, Bawipa tu nih a thluachuahnak he lam in hruai sehlaw Lai mi kan nu dirhmun in sau pi kan nupi ko .. Kan ilawm tuk….
 

Rev. Dr. D.S.M. Upat peknak cauk chungta lakchin mi a si.