Dr. Lian Hmung Sakhong Le Hakha Khuami Tonbiaruahnak

(Tutan cu Dr. Lian Hmung Sakhong nih Hakha Carson Hall ah zapi he tonbiaruahnak an tuah i a chimmi bia kha zapi nih theih khawh ding in tam deuh le tling deuh in kan hun chuah)

Dr. Lian Hmung Sakhong le Hakha khuami hna cu November 3, Carson Hall, Hakha ah tonbiaruahnak an ngei i cu an tonbiaruahnak ah khuamithonghnih hrawng an chuak. Cu tonbiaruahnak i Dr. Lian Hmung Sakhong nih CNF le Tlangcungmi Hriamtlai vialte hna nih zeidah an I tinh i zeitindah ram thlennak ding caah rian an òuannak kong kha a tanglei bang in a chim. "Tutan ah Lai holh tein chim ka duh. Chinmi nih tlaang holh kan ngeih lomi hi kanmah le kanmah kan i cawn lo caah a si. Lai holh zong, Laizo holh zong, Kaam Hau (Tedim) le Mizo holh zong Chin holh an si dih ko. Hi hna hi Chinmi paoh nih cawng dih cio hna usih. Miphun dang Hakha a rak phanmi nih hi miphun hna hi holh dang a ngeimi kan si hi rak kan thei ve hnaseh. Kawl holh kan holh a si lo hi rak kan thei ve hna sehlaw kan holh hi cawng ve hna seh.

Tutan hi CNF Supreme Council min in biachim kaa tim. 1988 Democracy cawlcanghnak hnu in ram le miphun caah rianòuan hram aa thokmi kan si. Hi lio ah siangakchia kan rak si hna. Kha ni thok khan atu kum 24 a phan ve cang. Hi chung ah zeidah kan i timhmi le kan rianòuanmi a si? ti kha tutan ah chim ka duhmi a si.

Kan i tinhmi cu, hi cozah ukpennak hi a har tuk, a hraang tuk, a hak tuk. Hiti sawhsawh hin cun a si kho ti lai lo tiin a cheu Champhai lei kal in hriam an rak tlai. A cheu Yangon ah kan I tong. Hi lio ah Saw Maung cozah nih Party nan tuah khawh a ti i CNLD zong kan rak tuah. 1990 election a tuah i tei a rak si ko nain Ralkap cozah nih anna a rak pe duh lo. Cutin cun tlaihkhih kan cang i ramdang ah kan chuak hna. Ramdang ah kan i tong hna. Tlangcungmi nih kum 40-60 kan doh cangmi kha vawleipi nih zeicadah kan doh le kan nunnak kan thaap ti kha an fiang hna lo.

Cucaah cozah nih "hi hna pawl hi misual, mipalh, lainawng an kan ti. Kannih nih "ram ser duhmi kan si, ram daih duhmi kan si, kan ram òhatter duhmi kan si. Tlangcungmi thisen hi Kawlmi hna thisennak in a man a tlawm deuh lo. Kawlmi hna thisen bantuk in tlangcungmi hna thisen hi a man a sung ve ko. Kan nunnak hi a man a sung ve ko. Zeiruang ahdah kan nunnak cu a lak in kan thaaplai i meithal cu kan i tlaih lai? Kan i timhmi pei a um ve cu!" tiin ramleng ah kan chim ve. Kannih nih misual, lainawng, òhen le chuah aa timi kan si lo ti in kan chim ve. Union timi Pyi Daung Suh rampi sertu ding kan si.

Cu hlan ah NDF (United National League for Democracy) tlangcungmi political party vialte fonhnak kan ngei. Atu cu Party, hriamtlai vialte lesiangngakchia kan si zong ah kan i fonh dih lai. Kan I fonh dih a hau cang ti in lungtlinnak kan ngei. 2001 August ah Ethnic Conference timi tonnak nganpi Karen ram ah kan tuah. Cu nih hmun khat tein òuanòi khawhnak ding ah bu pakhat kan dirh a hau kan ti. Pakhatnak ah Ethnic Nationalities for Soliderity and Co-operation Committee kan tuah. Cucu a rauh hlan ah Council ah kan thlen i Ethnic Nationalities Council (ENC) timi kan dirh.

2001 in 2008 tiang General Secretary ka òuan. Kan I tinmhmi cu tlangcungmi nih meithal tlaih hi kan duh caah a si lo. Tlaih lo awk a òhat lo caah a si. Kan ram a buainak hi meithal buainak, raltuk buainak, sipuazi buainak an si lo. Nainganzi (political crisis) a si. Cucaah hmaitonh bia ruah nak in kan i ceih lai kan ti. UNO Assembly nih biachahnak ah Kawlram daihter kan duh ahcun thumkomh chawnhnak (Triple Tie Dialouge) um seh. Cu hna cu pakhatnak ah Ralkap Cozah, pahnihnak ah NLD le pathumnak ah tlangcungmi hna an si. Hi ah Kawl miphun an tamdeuh tuk tikah zeitindah tlangcungmi hna he hin an òhutòi khawh lai? An ti. Kannih nih kan òhuòi kho ko lai. Tlangcungmi vialte kan duhmi aa khat. Kannih kan duhmi cu Federal System a si. Self Detemination timi kan ram kanmah te uk kan duh. Sinain Union(rampi) chung ah cun kan um ti ko lai. Chinmi phun nih Chinram uk ko seh. Shan miphun nih Shanram uk ko seh. Sinain Union ah kan umòi òhiam lai. Ram òhen a duhmi kan si lo. Komh a duhmi kan si ko, tiah kan rak au. Cu thawng cu UN le America, E U hna nih an vun kan òanh. Òhate in an vun kan bawmh. Cun UN nih a vun thlahmi hna Kambari le Razali hna nih hi hna nih thumkomh chawnh hi an herh tuk tiah an rak kan dirpi. Sinain Ralkap cozah nih a duh lo. Chawnh an kan timh tikah "tlangcungmi pawl hi timhnak zeihmanh an ngei lo. Political dialougue (nainganzi biaruahnak) um sehlaw zeihmanh lopi in an ra hoi ko lai" an kan ti.

Kannih nih "timhmi kan ngei ko. ENC nih "kan I tinhmi cu ram ser òhan a si. Cucu Federal in kan ser lai. Federal a si ahcun Federal phung in Union (rampi) ah Federal Constitution (Federal i Uknak Phunghram) a um lai. State vialte nih State Constitution (Ramkulh I hruainak phunghram) an ngei lai. Cucaah cu timhtuahnak kan tuah lai kan ti. State (7) caah State Constitution kan ser i 2002 in 2007 ah kan lim. 2006 in 2008 ah Federal Constitution timi kha second draft kan chuahpi. Cucu Kambari siseh, EU le Than Shew zong kan pek hna.

Kambari nih UN Security Council ah biatung a rak dirh i a pek hna. Kawlram nih a herhmi cu Constitutional Review Commission timi a chuahpi. A sinain cozah nih a duh lo i 2008 ah anmah nih an suaimi Phunghrampi kha zapi hnatlaknak a tuah. Cucaah kan rak au lenmi thum komh tonnak kha cu a si kho ti lo ti kan theih. Zeicatiah Constitution le a namchih cang. A rauh hlan ah Election ka tuah lai a ti fawn.

Cucaah tinhmi a thar ngeih kan i tim òhan. ENC òhiam nih tlangcungmi hriamtlai vialte a dangte timhnak ngeih a hau kan ti. ENC cu nan hnu in kan dir lai. Zeicatiah Dialogue (tonbiaruahnak) hi fawite in a chuak kho ti lai lo. 1990 election i NLD hmuhmi result back date nawl ngeihnak thahpiak an duh caah a si. Cu an thah ah cun thum komh ti si ti lo in phu (2) lawng a si cang lai. Zeicatiah NLD election a lut cang. Tlangcungmi hriamtlai le cozah chawnhnak a um te hrim hrim lai ti kan theih. Hihi tuan ah U Sein Lwin nih a rak chimmi "kannih cu caan karlak cozah lawng kan si.

Chawnh tak nan duh ahcun phunghram ning in a chuakmi cozah he i chawn te u an kan ti. Cucaah hrimtlaimi a dangte in dirkhawhnak ding tuah, Committee for Emergency Federal Union timi (SEFU) kan tuah. UNFC (United Federal Council of Nationalities Council) cucu tlangcungmi meithal tlai vialte hmun khatte kan dirti lai. Kan ṭuanṭi lai. Kan ṭangṭi lai tinak a si. Cucu ENC nih a hnu in suport a pek. ENC cu Federal a duhmi ti tikah a ram hrimhrim kha State base, ram chung ah dirhmi council siseh. Ram kan ti tikah State (7) kha kan i fonh lai I State base kan tuah lai. Cu State vialte i hriamtlai le political, nubu, mino le siangngakchia vialte kha State Council ah kan i fonh dih. Kan Chin ah Pu Ral Hnin hi CNC (Chin National Council) i General Secretary a si. Hihi Chin State aiawhtu a si. Kan zapi, cu ahcun lungkhatte in rian kan òuanòi hna.

Atu ah cun cozah le hriamtlai an i chawnh tikah UNCF nih hmai a suan. Kanmah Chin ah CNF nih hmai a suan. CNF cu miphun caah nunnak pek in rianòuantu an si. 2011 December ah CNF nih Emergency Conference pi a tuah.

Cu ah cun CNF chungtel lawng si lo, pengtlang kip in an kan auh dih. Cu ahcun kei zong Supreme Council menber ka si. Kannih an hnulei in heh tiah tha kan pek hna. Atu ah cun an hnulei hmanh si ti lo hmailei ah kan dir ve cang. Cucu CNF lungput a kauhnak, a thuhnak, le a ṭhawnnak a si.Politic kong kan chim tikah CNF dirhmun le tinhmi cu Chinmi phun hi vawlei cung ah ram ngeimi kan si ve Tuanbia le nunphung a ngei vemi kan si. Pathian nih rigth (nawl) a kan pekmi cu kan ram ah um ve seh ti a si. Cucaah kan i tinhmi hi Democracy lawng a si lo. Self ditermination (mahte nawlngeihnak), Chinmi nih kan kong kan lam kan hmailei kanmah tein kan I ceih lai, tiin dirhmi a si. Cucaah kan nunnak kan pek. Kan thisen kan pek. Bawinu le Òio ral an peh lecaangka in ram caah thisen in an thokmi rian a si. Cuka cun an nunnak tampi a liam. An thok lecangka thisen in thokmi a si. Sinain thisen in dong hlah seh, thisen cu za cang seh. Nunnak liam cu za cang seh. Daihnak tu in òuan cang usih. Cucaah hika Hakha ah nikum in chawnhnak kan thok. Daihnak kan tuah lai an ti. Kan tonmi buainak vialte hi kuan ruang ah a si lo. Zen ruang ah a si lo. Meithal ruang ah a si lo. Daihnak a si. Ram a si. Cu chawnhnak cu step by step in kal kan i tim. Pakhatnak cu, i kahnak ngol a si. Zeicadah kan i kah ti lai lo. Bia kan chim chung lai, kan i kap rih lai lo tinak a si. Kan i kap hnik lai lo timi kha daihnak taktak phanhnak ding ah kan i zuam cuahmahmi a si. Cucaah daihnak taktak phanh tiang thla kan campiak rih u. Bia taktak kan chim rih lo. Bia taktak chimnak ding ah a tlawm bik step (3) a hau.

Pakhatnak ah "i kah rih lo". Pahnihnak ah "Kah rih lo chung ah kan i chawn lai. Pathumnak ah Cozah he kan duhmi vialte kan chim lai. Kan ram zeitindah kan ser lai timi hnatlaknak kan ngei lai. Cu hnu ah a pathumnak ah kan ram cu 1947Panlung Conference i sermi a si. Panlong hnatlaaknak chung ah atu Chin, Kachin vialte hna hi hi ram chungah kan  umnak a si. Cucaah cu Panlong Conference kha kan tuah òhan lai i kha bantuk hnatlaknak

minthutnak kan ngeih hnu lawng ah ram hi a dai lai.

Cucu kap hnih lei in kan chimmi aa khatmi a si. A sinain 2012 May 3 ah order a chuah. Anmah nih dot (8) ummi daihnak kong an chim. Pakhatnak inpalinak tiang cu Principle (cuticun, khati khan siseh) timi a si. Khakha kan al in kan buai lo. Ram daihter le ser le rualremte le daite um kan duh. Innpa òha ngeih kan duh. Bing le sii òha lo kan kah lai an timi vialte kanmah zong kan duh ve ko.

Kanmah zong kan òang ve lai. Kan i khat. A sinain dot (5) nak ah meithal tlaimi pawl kha nan meithal nan chiah dih lai i party ah nan I thleng lai, election ah nan lut lai. Hluttaw le Parliament nan phanh tik ah Constitution nan duh lomi cu nan remh te lai timi a si.

Pasarihnak le pariatnak cu cozah nih a sermi upadi chung in khua nan sa lai. Kawlram ah meithal tlaimi bu pakhat lawng a um lai. Panganak in pariatnak kha kan lung a tling ko. A sinain atu ning hin cun a tuah daan kan zoh tikah direct an kan nam ahcun a si kho lo. Kan hnu September 14-16 tiang Thailand ramri ah Conference kan tuah. UNFC Chairman pa nih kan biachahmi President UThein Sein sin ah ca a kuat.  Hiti nan kan nam ning hin cun a si kho lo. Hi step (5) a phanh hlan ah hin hnatlaknak kan ngeih hmasa a hau. Cu kan ngeih hlan ah kan meithal kan chiah ahcun, hnatlaknak pakhat hmanh um hlan i party nan kan thlen ahcun zeidah kan tuah chan um? Cucaah hi hi negotiated settlement timi (bia kan chim lai i kan daihter hna lai) ti si lo in negotiated surender (bia kan chim lai i a sung kan khanter hna lai) ti he pei aa lawh cu. Nan meithal nan chiah lai ti he pei aa lawh cu. Cucaah a dot (5) phanh hlan ah òhate in bia kan chim hmasa lai tiah ca kan kuat hna. Cucu tlangcungmi vialte kan dirhmun a si. Cuti lo i lungtlinnak pakhat le bia kamnak lo meithal chiah cu a si kho lo. Cu hnu ah a herh ahcun meithal kan chiah lai Election zong kan lut lai.

Political party zong ah herh ahcun kan i thleng lei. MP zong kan i cuh ve lai. Consitution thlennak zong cu kan ceih te lai. Atu ah Constitution thlen le thlen lo ding kong ceih caan a si lo. Election luh le luh lo ding kong ceih caan a si lo. Meithal chiah le chiah lo ding kong ceih caan zong a si lo. Ceihkhan a herhmi cu zeitindah kan ram hi kan ser lai. Tlangcungmi nih an duhmi zeidah a si timi rak kan hal hmasa u. Kan chim ve lai. A cunglei i nan timi kha cu atu nan tuah ciami tampi a um ko. 2008 zong ah tlangcungmi nih kum (60) chung kan duhmi nan kan telhpiakmi tampi a um ve. Kan i lawm. Federal a tungtlang an kan tuahpiakmi a um ve ko. Tlangcungmi nih kan timi ah cun Union ah Hluttaw pahnih a um lai. Pakhat cu mizapi aiawhtu, pakhat cu ram aiawhtu a si lai. A tangmi pakhatte a tang. Cucu Federal ah cun Self Determination State vialte nih State Consitution an ngeih a hau. Cucu a um rih lo. Federal cu Swizerland, Germany, Australia, America, India, Canada hna nih an hman.

Kan chimmi hi a hmaanmi le a ṭhami a si. I lunghrinh ti lo in i lungtlinhnak ding caah a si. Ruahchannak nganpi kan ngeihmi cu tluangte in kan i chawn kho ko lai tiah kan ruah. Thisen pek le nunnak pek kha kan daihter cang lai." (Hakha Post Vol.1. No. 55).

GCCF Chungttuan Dr. Hla Aung He Itonnak GCCF le CACC Kong Zong Theih Khawh

---

Tulio na riantuannak? Le na inn chungkhar kong theih ka duh ko?

Perth khua ah Dr. Hla Aung bia a chim lio,

- HBA ah Senior Pastor, GCCF ah Executive Secretary, World Association Of Christian Communication timi Asia region ah Executive Member, Sweden ram nih an tuahmi Chinland Development Research Society ah Secretary Le Tesurrer. Ka nupi cu Sui Cer Ling a si. Rev. Sang Ling fapa Captain Sui Mang Ling fanu a si. Fa 3 kan ngei. Upabik cu Paul Martin asi. German min asi, Germany sianginn ka kai lio ah a chuah caah kan Professor panih min asakmi asi. A nau le nu pahnih cu Zing Tha Iang Par le Ca Tha Hei Par an si.

GCCF nan rak dirhnak, aa tinhmi, thawk kum le caan hna a tawinak in na ka chim kho hnga maw?
- Thailand ram i Pathaya timi ah Southern Baptist Church, USA pawl nih Rilikam nuamsaihnak Beach resort Centre an tuahmi a um. Inn le lo tlamtlingte in a um dih. Cucu Bangkok i a ummi Saya Pa Ni Mawng kha contact kan tuahter hna i manlo free in hmankhawh asi lai maw? tiah a hal hna tik ah, hmannak nawl an kan pek caah mah ka cun 2012 February thla ah rak tuah asi. Ramchung ramleng upa minung 28 hrawng kan rak kai kho hna. Cu ahcun Pathian dawtnak in Chinmi vialte hi Vawleicung hmun kip ah kan phan. Culawng si loin Chin timi hi kan zoh tik ah Kawlram chung le Chinram chung lawng siloin ram tampi ah kan um hna; Bangladesh, Manipur, Mizoram le a dangdang ah Vawleichung hmunkip in ithen i kan um tikah, Chinmi vialte hi hmunkhat ah ifuntom, ipehtlai in rian tuanti hna usihlaw tiah rak ruah asi. Atulio Vawleicung thil sining zong kan zoh tikah ifonh thluahmah asi. Bianabia ah European Union; pumpak cio cun an thawng tuk ko, asinainte in kanmah te dir lengmang cun sau kan dir kho lailo an ti i an vun ifonh tik ah ram 28 ifonhmi bupi ah a cang. Cubantuk cun ASEAN zong an dirh. American hmanh a thawngtuk nain a ruah lengmang tikah hmailei caan saupi tiang keimah lawngin ka dir kho lailo a ti caah a innpa asimi Mexico le Canada he ifonh in North America Free Trade Area tiah an dirh. Biaknak lei kan zoh tik zongah bukip fonh in asi, cu hlan ahcun Roman Catholic, Baptist, Presbyterian, Orthodox, Angligan e tiah hawikomhnak um loin anmah le an bu cio ah rian rak tuan si. Nain an ruah lengmang tik ah Khrih ah kan ikhat ko lo maw? kan lubik cu Khrih asi ko lo maw? Kanmah thamcu khrih i a tengnge telawng pei kan si ko cu, cu caah hitihin kan um cu atha lo, Khrih ca zongah a tha lo, kanmah ca zongah a tha lo i Pathian pennak ca zongah a tha lo tiah bu an rak ser. - Arak ithawknak cu Scotland ram ah khin 1910 Mission Conference an rak tuah. Nitlak lei ram ahcun bukip fonh in riantuanti a tha timi ruahnak kha a hungthang lengmang i nihin ahcun bukipfonh tuanmi bupi Action By Churches Together Alliance timi bu hna a chuah. Kumkhat kumhat i an budget hi $1000 million hna asi. Cutikah kan vun cuanh than tikah uknak in siseh, biaknak lei siseh ifonh in tuanti hi a laar liopi asi caah Chinmi zonghi Vawlei nih a kalpi ninghin kan kal ve a hau cang. Kan khuaruah dan, kan khuacuanh dan le kan riantuan dan cu Vawlei kal ningin kal a herh timi tuaknak in zapi ifonh in riantuanti hi a tha tiah kan hna a tla dih. A min zonghi Global Chin Christian Fellowship tiin auh chung usihlaw, Chinmi hruaitu upa vialte itonnak conference tuah hnu ah a min hi ceih si te seh tiah kan rak ti. 2010 November ah GCCF first conferece kha rak auh asi i, Chinmi dihlak riantuanti hi a tha maw? Kan ti tikah homanh nih a tha, a herh an ti dih. Asinain hmuhnning le ruahnak aa khat lomi a rak um, cucu a tu in thawk usih a timi le, a tuan deuh rih duhsah in si teseh a timi ruahnak pahnih a rak um. Micheukhat nih a hnu ah kan ti lengmang asi ahcun kan hnu chinchin lai caah a tu hin thawk ko usihlaw ramkip le mikip sinah chimphuannak le sawmnak tu hi tuah lengmang hna usih tiah an rak ti. Meeting phungning in zapi hnatlaknak vote kan lak hnu ah a tu hin ithawk si ko seh timi nih a tei caah GCCF cu kan hun thawknak cu asi. Bu pakhat vunthawk asi tikah a herhmi cu a tungtlang le ihruaining organisation structure te hna, program activity le aa tinhmi tibantuk vialte kha bu pakhat nih a ngeih a herh. Cu vialte a um lo tik ah kan rian thawknak le ramkip ummi Chinmi pawl sawmnak dingah tiah central organising committee tiah minung 17 cu 2011 ah Thailand ram Chaingmai ah zarhkhat chung kan tuah. By law le constitution draft, aim le objective te hna kha mah ka cun rak ceih le khan asi. Cucu kan tuahmi cu conference i au than sehlaw kan ceihkahnmi vialte hi conference a rak kaimi delegate palai pawl nih an hnatlak hnu ah fehter si seh tiah kan rak ti. Tukum 2012 April ah avoi hnihnak conference cu kan tuah than. Ramchung ramleng in palai 120 renglo an rak kai kho hna. Constitution draft hna kha pakhat hnu pakhat in kan zoh than i hmuhning le pomning aa khat lomi pawl kha zapi hnatlaknak vote in lak lengmang asi. Remhmi le chapmi zong tampi a um. Organisation structure, aim le adjective hna kha kan zoh dih than hnu ah riantuantu Office Bauera kha thim an si. Biatak tein aa thawk le a cawlcangh cu April 2012 ah Kuala Lumpur i tuahmi thawk in asi.

Tinhmi le riantuanning a tawinak in kan fianh ta law ka duh ko.
1. Mission
- Mission ah rian kan tuanti hna lai. Mission timi ah hin outreach mission le home mission tiah kan then. Outreach timi cu kanmah Chinmi asi i thawngthabia a thei rih lomi hna Ascho Chin le KanKaw peng i Chinmi, thlanglei Chinram zongah an um, Bangaladesh zong i Chitagong Hills Tract timi zongah an um caah an sinah missionary thlah in thawngthabia phuan ding. Home mission timi cu kanmah ramchung ah Pathian thawngtha chim ding. Bianabia ah Sianghleirun a kai liomi kan fanau le sinah pastor te chiah hna in nifatin Pathian bia he thang hna seh law Pathian theih buin degree la hna seh ti kan duh. Kalay ah pastor pathum chiah kan duh. Falam holh a holhmi pakhat, Hakha holh a holhmi pakhat le Tedim holh pakhat tiah chiah kan duh. Kalay i a ummi CBA le LRA, KVBA he ikomh in rian tuanti kan itim. Thlanglei Chimi an kainak Pakoku zongah chiah kan itim. Anmah cu Kawlholh an thiam dih caah kawlholh a holhmi pastor pakhat kan chiah ve lai. Cu lawnghlah, din zu alcohol dohnak mission kan tuah fawn lai. Pathian dawtnak theihternak in zu an tei khawhnak kha by foce in siloin thiangthlarau in an tei khawhnak hnga kha kan tuah lai. Cun lamhla deuh in a ummi caah ngandamnak leiin mission kan tuan lai. Kampalet, Mindat, paletwah, Mitupi le Ascho Chin in pengtlang 5 in nu 5 cio zapi minung 25 kan auh hna lai i ngandamnak lei cawnpiaknak kan ngeih hna lai i an dih tikah anmah le pengtlang le khua le ram cio ah rian tuan dingin tiah kan ti. Cucun kum saupi a herhnak zawn in pehtlai in tuan kan itim.
2. Ramkip ummi Chinmi sinah riantuan ding
- Vawleicung ramkip ah aa thenmi India, Bangladeh le Kawlram ah ummi Chinmi vialte karlak ah ule nau kan si ti theihternak le, miphun le Khrih min in lungthinkhat tein riantuanti dingin sawmnak kan ngei lai.
3. Chinram thanchonak
- Chin State chungah Ngandamnak, Cinthlaknak, Fimcawnnak le Chawlet chawhral leiin thanchonak kan hmuh khawhnak ding caah rian kan tuan lai kan ti.

Atu hi Head Quarter le zung nan ngei maw, khoika dah asi?
- GCCF Director ummnak hi kan zungpi Head Quarter si ko seh kan ti caah atu a kan hruaitu Pastor Cung Cin hi Canada ummi asi caah a mah umnak hi kan zungpi asi colh.

Chinmi hi holh phun tampi a holhmi kan si caah, GCCF ahhin zeiholh hidah nan hmanbik?
- Aho holh hmanh kan hmang lailo. Naite meeting i biachahnak kan ngeihi cu GCCF Assembley kan tuah fatinte holhlehnak microphone pi kan iken lai. UN meeting an tuah lio i an hman bantuk khin Hakha pa nih Hakha holh in, Tedim pa nih tedim holh in holh ko hna seh. Microphone in mah le holh cio in lehnak kan ngei lai. Kanmah tucu automatic lehnak cu kan ngeih khawh lailo caah Tedim pa nih Tedim holh in a chim lio ah a dangdang in holh leh piak cio siseh tibantukin kan hman hna lai kan ti. Rangoon i AGGCF meeting kan tuah lio zongah mahtihin ruahnak kan ngei kan ti tik ah an lung a tling cio i an ilawm dih cio, nan tuah khawhcun a thabak tiah an kan ti. Kawlholh le hmankhawh silo, zeicatiah India lei le Bangladesh lei a rami nih an thei lo. Mirangholh zong hman khawh asi lo, zeicatiah kan thiam cio hna lo. Cu caah mah le holh cio in chim in holh tu leh cio siseh tiah kan hna a tla.

Atu nan riantuannak ah zeihi dah phaisa le bawmtu sponsor bik an si?
- Bawmtu sponsor ding caah a nganbik kan iruahmi cu kan biakmi kan Pathian asi. Pathian sinah thla kan cam lai, bawmh kan hal lai kan ti. A pahnihnak ah kan sponsor cu ramkip ummi Chinmi kha nan si. Ram le miphun dawtnak le Pathian dawtnak in thla kan cam ti hna lai i rian kan tuanti hna lai tiah kan ti. A pathumnak ahcun a dangdang in a cozah an si zongah, NGO an sizong ah chawnh hna in bawmhnak hal le fund kawl kan itim fawn.

GCCF ti asi ko tik le, nan itinhmi hi Khrihfa mission lei lawng siloin Development lei asi ko tik ah zeiruangah dah Pastor te lawng hi nan isawm? Ramkip ummi Chin community i hruaitu upa pawl hi nan sawm ve hna lo? A ruang rak ka chim ta law ka duh ko.
- Na ka halmi cu a tha ngaimi asi. Aruangcu a tu cu aa thawkka tuk asi caah le GCCF cu Pathian min in thawk asi caah hin pastor tein kan thawknak asi. Hmailei caan ahcun pastor asilomi hruaitu upa pawl zong sawm an si vete ko lai.
GCCF member luh tik ah pumpak in maw, Khrihfabu in maw, Association in maw? luh an duh? Zeitinphun in dah nan duhbik?
- Pakhatnak kan duhmi cu association level in siseh ti kan duh. Mah cucu ramchung ummi nih an duhmi asi. Association in kan luh lo ahcun GCCF hi a thawng lai lo an ti. Bianabia ah ZBC, CEC, TBC, CACC ti pawl zonghi aa khat tein luh ahcun a tha an ti. Ramleng tu hi cu anmah umnak hmun in rampi national level in tuantinak bu a um ahcun cu bu min cun lut ve hna seh ti kan duh. National rampi level in bu a um lo hmanh ah State Wide ramthen fellowship tal in siseh ti kan duh. Cu bantuk bu a um lo asi le Local Church Khrihfabu in luh si ve seh ti kan duh. Local Khrihfabu nih a duhlo asi le pumpak in membership luh khawh asi. Member tamdeuh sicun tangka cu tamdeuh kan hmuh ko hnga nain tangka lawng kan zoh ahcun hmailei ah thil hmanlomi tampi a chuak kho. Cu asi caah phaisa lawng zoh loin hmai lei tiang rian hma a kalnak ding caah dawtnak in ruahnak le thazang peknak he member hi luh siseh tiah kan duhmi a si.
Atu hi ram zeizat dah nan tlawn cang? Association zongin siseh, pumpak in member zeizat dah nan hmuh khaw cang hna? Cun a lutmi pawl hi an mah le an budget chungin zeizatdah member fee ah pek siseh tiah nan khiah? Ihruai ning ah Region pa zeizah indah nan then?
- Atu hi Awareness Campaign tiah kan auh i khual kan tlawn hi asi. OB meeting hi naite August thla ah Oslo, Norway ah kan tuah khawh i Europe in kan thawk. OB meeting tuah hlan ah Norway pawl rampi huap in NCCF timi bu an ngei. Cu bu cu luh an itim nain thil fiangfai deuh in theih ta locun a tha lo an ti caah Norway ram i khuakip kha kan vatlawn dih hna i biaruahnak kan va ngeih dih hna. Sweden le Denmark cu a rampi ning in an lut cang. Germany le adang Europe ram hna cu rampi huap ihawikomhnak bu an ngeih rih lo caah pumpak le khrihfabu in an lut hna. Europe rampi huap in bupi Chin Christian Association of Europe timi an dirh i cu zongcu an lut va cang. Atu nanmah Australia le New Zealand hi a voihnihnak nan si. Atu cu member cu an lut rihlo nain kan kal hnu in an rak ceih cio lai i 2013 ahcun bia aa fiang lai tiah ruahchannak kan ngei. Cun USA hi a ramkip in kan tlawng kho dih rih lo nain CBCUSA, Matu le Zotung zong biaruahnak kan ngeih hna. Cun Mid-America Chin Christian Fellowship kan timi Laiholh a hmangmi pawl sinah kan Director pa a va kal cang. An president le secretary zong pumpak in member an lut i, an president Rev.Chan Thawng Ling te khrihfabu zong an lut ve cang. Naite Bangkok kan um lio zongah USA ummi Mara Khrihfabu hrauitu Paing Paing he biaruahnak kan ngei i a lungsi tuk. Kan lut ve hrimhrim lai tiah a kan ti. Hmaikum tuhi USA ram ningpi in vat tlawn ve le biaruahnak va ngeih dingin kan itimtuah. Hi Western Australia Chin Christian Church zong hi nan lut lai tiah ka zumh, a ruang cu GCCF cu zei bu he hmanh aa kalhmi le a tha lomi a umlo i Chinmi dihlak riantuanti dingin timhtuahnak bu asi caah an lut lai tiah ruahchannak kan ngei. Membership fee kong he pehtlai in a hramthawk ah pumpak asi zongah Bu asi zongah $100 pek asi lai i cucu 2015 ca tiang asi lai. 2015 hnu tuhin General Assembly pi a um lai i cu tik ah palai cio rak thlah an si lai i cu ahcun GCCF le a member pawl zeitindah rian a tuan lai i zeizat thawh asi lai ti kha a ceih te lai. Cu belte cu 2015 hlan ah GCCF nih a tinhmi program a um ahcun thawng thanhnak le bawmhhalnak a tuah lai i cu balte ah mah le siantawk in bawmh asi te lai. 2015 ah general Assembley kan tuah tik ahcun region 7 in kan then i cu region i delegate palai pawl minung 120 an rak kai te lai.

Kan halmi hi lehawk tha lomi cu ka leh duh hlah law ti. GCCF a thawk ka te ahkhan Dr. Hre Kio aa tel. Zeiruang ahdah aa pheu than i a mah an chuahtak hna ruangah mi tampi kan lung a kan tuaitam ngai. Cu lawng siloin ruahnakpetu advisory board tiang hmanh ah aa tel lo hi aruang ka chim ta law kaalawm ko hnga.
- Cu cu kanmah zong kan ngeihchia ngaite. Asinain amah zong kan pabik asi i khua a ruah a ruah i kaa tel ti lailo tiah a timi cu amah duhthim asi ve caah ti awk tha lo. Mahkong he pehtlai in amah he kan iton cu February 2012 i Hniarlawn khua i tuahmi Rev. Nawl Tling philh lonak le khrihfa kum 100 tlinnak puai ah HBA nih an sawm i a ra ve. Cu ahcun zingka rawlei khim ka ah Rev. Ngun Thawng Mang (ZBC, General Secretary), Rev. Paul Tum Ceu (HBA, General Secretary), Australia in a rami Rev. James Tin Kung le keimah Dr. Hla Aung tiin kan thut lio ah Rev. James Tin Kung nih “ zeiruangah dah GCCF in na kan dinh tak? A ruang na kan chim kho hnga maw? tiah a hal i a lehmi cu; pumpak le bu ruangah asi a ti. CNF kan nau le nih GCCF hi kanmah nih kan dirhmi asi an ti caah Tedim le Falam kan unau va sawm dingah a hartuk e a ti. Cun Pathian min in thawkmi rian cu Politics ramkhel aa tel lo ah ka duh tiah a ti. Cucu pumpak kan iton ah a chimmi bia asi.

GCCF min in mahka Perth ah nan rat tikah hin kanmah khrihfabu WACCC lawng deuh ah chimphuannak nan ngei tiah ka hmuh. Perth ahhin Chin khrihfabu tamngai kan um; Matu Christian Chirch, UPC (Nazareth Church), Siyin Baptist Church le a dangdang an um rih. Anmah sinah hin nan kal in nan chim cang maw?
- Caan hi kan ngei lo tuk i, anmah sinah va len in kan chim khawh hna lo nain. WACCC ah kan tuah lio ah kan sawm dih hna i an ra dih ko. A nihnihnak ahkhan Matu kan unau lecu rian kan ngeih caah kan ra kho lailo tiah thawng an kan thanh ta ko. Cun Siyin Church kan unau le hna cu kanmah cu GCCF ah kan itel hrimhrim lai tiah an ti. An sin zongah kaa va pum i thawngtha chimnak ka ngei. Kannih cu kan lut cang ko, nan member ah rak kan ruat cang ko uh tiah an chairman pa nih a kan ti fawn.

Chin Baptist Churches, USA nih an itinhmi avoihnihnak CCOC ahhin na hmuh ning theih ka duh ko. Nanmah nan itinhmi zongah Mission hi aa tel caah bukhat ah tuanti khawh asi lo maw? Nan va tuan tikah buhnih in nan na lut te lai i nanmah le nanmah nan ikalh te sual hnga maw?
Asi kan ilawm ngaite. USA ummi kan unau le nih Pathian dawtnak le miphun dawtnak he an itinhmi cungah kan lawmhpi tuk hna. Atu anmah CBC, USA zongcu kan member luh ding le riantuanti dingin kan sawm ko hna. An lut ve te lai tiah ruahchannak kan ngei. Hmaikum zongah USA ah va tlawn in Chinmi hruaitu le bukip sinah sawmnak va tuah dingin kal kan itim. Cun CCOC riantuannak timi he hin aa kalhnak ding a um lailo. Over leaking timi hi phaisa tangka lawng a pam i, compete timi zonghi a tha lo i kanmah GCCF cu aho hmanh kan ral hna lailo, compete kan tuah hna lai lo timi hi kan policy asi. Cun anmah chimning ah thlanglei Chinram Midat, Kanpalet, Paletwah le Kan Kaw peng ah kan tuan lai tiah an ti. Kannih GCCF tu kha cu Chin state chungah a umlomi Bangladesh, Asho Chin, India lei ah tuan kan itim. Cun tlanglei Laitlang ahcun health ngandamnak lei cawnpiaknak kan ngei lai i kan thlah hna lai kan ti caah ikalhnak zeihmanh um lailo. CCOC tuahthannak hi a thatuk nain keimah pumpak ka hmuhnak ahcun implementation tha tein an tuah ah ka duh. Implementation an tuahmi hi a chambau ahcun riantuanmi hma a ngei lailo, theipar zong a chuak lailo i funtomtu siloin thencheutu zong asi kho tiah ka hmuh. Cu asi caah hruaitu upa pawl nih tha tein an ruah a hau te lai tiah ka ruah. Atu zong CCOC konghe pehtlai in Zomi Baptist Convention meeting i ceihmi ZBC General Secretary nih nai te ah ca a rak thlah. Cu ca chungah kan hmuhkhawhmi cu hi riantuannak ahhin ZBC lei zong lungfianlonak le lungtlinlonak a um ti a lang. Cu caah mah kong ahhin ramchung ramleng upa pawl tha tein iton cikcek hnu in, top down phun in kanmah nih mahtihin kan duh cuticun tuah uh ti phun si loin, ramchung ummi upa pawl zong tihzah upatnak in bottom up phun in le ramchung i thil asi ning taktak a theimi he iton hnu ah tuan sisehlaw hmual a um hnga tiah zumhnak ka ngei.


Tulio CACC ah naa tel tik ahhin nunphung le caholh lei kong hal kan duh ko. Nai Hakha Lai Tho Puai ah Lai tlangval pawl biar i keih in angki loin puai ah an chuak ti asi. Cucu upa pawl nih an duh lo ngai an ti. Cu caah lai thilthuam taktak hi zeihidah asi i puai le lam kan chuah tik ah zeitindah na hmuh ning asi?
Hlan lio ka pupa chan lio kan zoh ahcun anmah chan lio i pa pawl an thil cu puan an i aih. Nunphung ti zong ahhin chan nih a kalpimi ningin develop an tuah ve lengmang i a hramthawk a muru (basic) tucu thlau loin chan nih a kalpi ning tein develop an tuah lengmang cu kan hmuh khawhmi asi. Cubantukcun Lai Coat te pawl kan tuahmi hi asi. Keimah pumpak hmuhnak ahcun hlan lio pupa nih an ihruk ningin kan ihruk-aih lai ti cu asi awk asilo tiah ka ruah. Nunphung lawngah si loin biaknak zongah asi. Khrihfa kan rak si ka i Pathian an biakningin nihin ni tiang zong kan kal lai ti hi asi kholomi asi. Chan hi aa thleng lengmang ve caah chan tiluan cu kan dawi ve a hau tiah ka ruah.

Ramdang pem Chin Diaspora pawl hi kan nunphung le kan caholh hi kan thlau in, kan miphun sinak in kan tlau lai tiah na hmu maw?
Nan tlau lailo tiah zumhnak ka ngei. Zeicatiah nan phaknak kip ah khrihfabu nan dirh, lai holh tein Pathian thangthatnak nan ngei, nan ihruai, lai hla nan sa peng, Laica cawnnak le nunphung cawnnak tete a um tik ah nunphung pehzulh tein a kalpitu platform a um tik ah kan nunphung a tlau lailo tiah zumhnak ka ngei. Tahchunhnak ah Judah miphun pawl hi Mirang lakah an ummi hi generation chan tampi asi cang nain an tlau hlei lo. A ruangcu an phaknak kip ah an biaknak Judaism an ngei, Synagogue an ngei ve. Cu ahcun an itong hna i an holh le an biaknak cawnpiaknak an ngeih caah an miphun sinak an thlau lo. Chinmi zonghi cu bantukcun kan si ve i Judah miphun sinak hi kan icawn awk asi tiah ka ruah.

Europe, America le Asia ram hna na tlawn dih va si kaw, na kan zoh tikah Chinram ah kan kir than te lai tiah na kan zum maw?
- Tulio sining cun nan kir lai ti ka zum lo. Hmailei cu chim khawh asi lo. Hmailei ah Chinram hi a nuamtukmi a thangcho tukmi ah a cang kho. America te pawl zongah an sipuazi tlak in rian tuanding har in a um zong a va phan kho, cu bantuk hna asi ahcun tampi cu ramchung ah rak kir in khua nan sa te ko lai tiah ka ruah. Sipuazi cungah aa hngat te lai tiah ka ruah.

Na tlawnnak ramkip ah zei ram ummu Chinmi dah an tangchobik i, an nunphung le biaknak le caholh a kilveng bik i an ifuntom kho bik, an inuam bik tiah na ruah?
- Mah hi cu an ilo dih ko tiah ka ruah. America zong, Europe zong, Australia le New Zealand zongah an ikhat dih ko. Khrihfabu ithennak zonghi aa khat dih i ithen hnu zongin an ikom than ko hna (an ifonh ti cu si loin), pakhat khat in a cungah bu ngan serthan in ipehtlaihnak hna a um than lengmang hna. Cucaah an tonmi cio hi an ikhat dih ko tiah ka hmuh.
Atu lio Chinmi kan sining hi zeitin na ruah?
- Keimah ka hmuh ning ahcun zei kan tuah paoh ah thinlung hi nganpi he khua kan ruah hi a tha bik tiah ka ruah. Thinlung kaupi in kan khua kan ruah tikah kanmah lila hi kan khuaruahnak hi a kan thlen ter i a kan cawisan ve. Mirang pawl hi thinlung kaupi an ngeih caah an thangcho. Kanmah Laimi hoi hna cu Khualipibik Hakha ah a ummi kan si i, Khuapi mi chinhchin nihcun a dang kan unau hna caah ruahpiak ding timi hi tuanvo nganpi kan ngei tiah ka ruah.

Chinmi nihhin tlangholh (common language) kan ngeih hi a herh na ti maw? a herhlo na ti dah?
- Tlangholh hi a cunglei in nawl peknak hin cun a um kho lailo, a har ngai lai. Bia le holh itheih piaknak ding caah pehtlaihnak communication hi a herhbik. Radio, TV, telephone le transport hi ansi . Kanmah le holh tein TV, Radio, hna tampi um sehlaw kan ithei kho hna lai. Lamle sul a that lo caah pengkhat le pengkhat kan itlawng kan i tong kho hna lo caah asi. Mawtaw lam hna a that ahcun itonak le itlawnnak a um lai i a hnu ah zapi nih theih khawhmi holh phunkhat va chuah ah a tha tiah ka ruah.

Chinmi Bu in riantuannak ahhin Khrihfa lei riantuannak hi maw hma a kal deuh? Vawlei lei riantuannak dah?
- Khrihfa he Vawlei lei he ibawmh ahhin a tha bik tiah ka ruah. Khrihfa lawngin tlam a tling lo i vawlei lei lawng zongin a tling ve lo.

Chinmi nih bu min kan sak tik ahhin kanmah le holh in bu min auh khawh asinain zeicadah Mirang min hi kan hman theu tawn tiah na ruah? Bianabia ah Baptist cu Tipil Khrihfabu = Zion Tipil Khrihfabu. CACC zong = Chin Khrihfa Ipehtlehnak le Ifontomnak Bupi hei tipawl in auh khawh an si dih ko nain?
- Hihi ruah a hau ngaimi asi. CACC tibantuk pawl hi regional in rian a tuantimi bu asi caah atu chan cu global village chan asi caah ramkip i a ummu bu pawl he pehtlaih in riantuanti a hau. Kha tikah Laimin in kan uah ahcun Mirang pawl he kan ipehtlaih tik ah an theikho tilo, an ifiang tilo, an icinken kho ti lo caah dawnkhantu a um tawn. Mirang holh hi Vawleicung international language asi caah kan hmantheu tawnmi asi. Local tuhi cu a poi lemlo, nain national le regional ahhin cun Mirang min hi a hau ko tiah ka ruah.

Chinmi bu dandang le pengdagdang sinah rian na tuan ahhin naa harhbik le naa nuamhbik caan hi zeitik caah ahdah a si?
Ka harhbik caan cu regional spirit kan ngei tuk. Bianabia ah Hakha nih Hakha, Tedim nih Tedim, Falam nih Falam tipawl kha a tam tuk. Kha bantuk lungput a um ding asiko nain kha bantuk thinlungput nih a dang kan unau le hna he pehtlaihnak caah a dawnkhantu asi ding asilo. Mahbantuk lungput nihkhan a chel ahcun a dang he rian ruanti duhlonak achuahpi tawn i a tha tawn lo. Kaa nuamhbik caan cu Chinmi dihlak iton in kan khua, kan ram, kan khrihfabu thanchonak caah tiin kan dihlak in meeting kan tuah hna i bia kan iruahti khawh caan hi kaanuamhbik caan asi.

Atu kan sining hin Chinmi hi Vawlei fimnak in siseh, biaknak leiin zeibantuk dirhmun ahdah kan dir tiah na ruah?
Kan ithawk ka te bak asi tiah ka ruah. Cucu kanmah ruangah si loin ralkap cozah ruangah a si. Ralkap cozah nih kharkhumh in Vawlei he a kan then tik ah theih awk le thiam awk tampi kan rak thei lo. Atu hi a vun i awng i kan ithawk ka te lawngbak asi tiah ka hmuh.”We are Just an infant” lawng kan si rih.

Chin Christian College hi hmailei caah na ruahchanmi le na saduhthah na ka chim kho lai maw?
Keimah lawng siloin Laimi kan pa le dihlak nih an duhpiakmi cu CCC hi Chinmi caah Academic Centre siseh tihi kan duh dih. Biaknak theology lawng siloin Vawleilei secular lei zong tel hi asi. Nihin tiang ahcun kan tlinh kho rih lo caah Vawleicung hmunkip umi Chinmi dihlak nih hnakartenh in kan tinhmi cu kan hmuhchuah nak hnga kan rian a si tiah ka ruah.

Chinmi dihlak sinah biacah na duhmi?
1. Vawleicung i a ummi Chinmi vialte hi i daw kho hna usih ti ka duh. Cun hmunkhat le bukhat te ah riantuan ti hna usih ti ka duh. Khrihfabu hi cu mah le khrihfabu cio in um ko usih law mah a cung ahkhan Regional level maw, National level maw? riantuantinak um sehlaw riantuanti hna usih ti ka duh.
2. Kan fa kan nau le hi Vawlei lei fimthiamnak ah chuaklak in an chuah khawhnak ding caah nule pa in siseh, community zongin siseh izuam hna usih ti ka duh. Nihin ahhin Chin community nih kan tuahmi a tlawm deuh rua tiah ka ruah. Tahchunhnak ah Chinmi nih ca kan thiam khawh deuh nak ding ah nule pa ifonh in le phaisa chuah in fale caah tuition tuah piak ti hna hi a um rih lo. Hmai lei ahcun tuah khawh in ramleng Chinmi chungin Doctor, Engineer, Lawyer, Economist tibantuk hna tampi an chuah nak hnga Biaknak lei upa le vawleilei upa hna khuakhantinak um kho she tihi ka duh ngai te.
3. Kanram ah kan kaltakmi hna nule pa philhlo tein cuticun kan khua, kan ram, khrihfabu thanchonak caah keinih zeitin dah ka bawnh hna lai i ka tuan lai timi ruahnak ngei kho usih law ti ka duh. Kan pawngkam ah bawmtu bu zongtampi an um. Mah hna pawl kha va pehtleih in Chinram thanchonak caah bawmtu ah va ser hna zong asi thiamthiam caah mah hihi cah kan duhmi hna asi. (The Chin land Post). chungta lak mi a si.

The Chinland Post

President Obama Nih A Term Hnihnak A Peh Tthan Lai

Kum khat chung rethei le zaang taktak in President cuhnak cu a dih leiah a vun phan. Vawleicung ramkip nih an cuanh hna. US President hi ahodah a si lai timi theih an duh cio, zeicatiah kan vawleicung pi ahodah a hruai lai timi he aa lo. Nihnihni ah cun vote cu an pek cio hna i President Obama nih a Term hnihnak a peh tthan lai tiah kan vun theih.

Aa lawmmi lakah aa lawm lomi zong an rak um cio lai. Khrihfami tam deuh cu lung-aw-ttawm in kan um pah cio hna zeicatiah Candidate hi an pahnih in Khrihfa dikcak lo an si veve. US President a simi cu Khrihfami a si lai ti a si ko nain Mitt Romney hi Mormon biaknak aa tlaihmi a si i zumhnak hman lo an si, President Obama zong hi chungthu lengnal phung in a ummi a lo ngai. Muslim bantuk, Khrihfa bantukin a um ve. Cu pinah nu le nu, pa le umnak a onhmi hi Khrihfami nih an duh lomi a si.

President Obama hi a nunnak zoh tikah minak chung in a tthanchoning aa dawh tuk. Minak le mirang chungin a chuak i sifahnak a theimi a si, umhar le lilen a theimi a si. Cu chungin a tthang i Harvard Sianginn ah Law a dihmi a si. Cauk ttha "Dream from my father", "The Audacity of Hope" etc ti bantuk Best-selling cauk ttha a ttialmi a si. A thawh ttan a tthami pa a si.

Asinain anmah pahnih cungah President sinak cu cuh a si tikah a tthawng deuh poah nih cun White House tlaih a hauh caah President Barack Obama nih Romney cu a tei diam ko. Obama nih vote 303 a hmuh i Romney vote 206 nih a hmuh. Obama nih Romney cu a tei ngai ti awk a si. Obama nih Republican Mr. Romney le vice president candidate Paul Ryan an i zuamnak cu a thangtthat ve hna. "USA caah thil ttha tampi a chuah ding a um rih. America hi Innchungkhar pakhat kan si hna i kan tlak cun kan tla tti lai i kan thawh cun kan tho tti hna lai" tiah Obama nih teinak bia Chicago ah a chim lioah a chim.

Editor Mark Mardell nih a chimmi cu "Obama a support tu hna caah cun lawmhnak a um ko rih lai nain a term hnihnak ahcun buainak (piahtana) tampi a um cang lai" tiah a chim chung.

Obama nih US Auto Industry a thar chuah tthanmi le Osama Bin Laden a thahmi ah hin Mark a hmu ngai. Romeny le Obama nih an Campaign caah an dihmi hi US billion 2 a si. 7 News & BBC.