Sisi Nu le PCCF Tonnak

Sisi nu: Pi Par Thluai

(Dennis Shu Maung nupi)

PCCF: Philippines Chin Christian Fellowship

PCCF: Na min le na chuaknak, Nu le pa le Chuahpi unau  kan chim kho law kan duh ko?.                              

Sisi Nu: Ka min cu Par Thluai a si. (Ka nu i apa hi Lai lei ah a rak thawng ngaimi a rak si rua. Khuang a cawi lengmang i mah nak cun ka min hi kan rak in sak tiah an rak ka ti) Ka chuahnak cu Zokhua a si. January thla ni 2 kum 1953 ah na rak chuak an ka ti. Ka pa cu Pu Chan Hmung a si, ka nu cu Pi Tum Hoi a si. Ka chuahpi unau cu pasarih kan si. Kan upa cem ka ta nih a kan thihtak cang i pa 2 le nu 4 kan tang.

PCCF: Zeitik kum ah dah Sisi pa he hin nan rak i ṭhitumh? Pathian thluachuah nan fanu nanfapa hna kan chim kho law kan i lawm ko hnga?

Sisi Nu :Cun kanpa he kan i um kum cu 1974-02-16 ni ah a si. Rev. Hram Luai nih kuhsih lehthahnak akan tuah Pathian sin i thluachuah kan hmuh mi kan fale cu nu 1 le pa 2 an si.  Dawt Hlei Zing (Rose), Hre Tu Maung,     le Za Lian Kom an si. Sisi hi fapa tete pa 2 a ngei ve cang i Paul Siang Ceu Thang le Jonathan Van Ceu Thang an si. An pa cu Rev. Sai Lian Thang a si i Australia, Melbourne ah pastor a ṭuan lio vemi a si. Kawi Hre le Kawi Kombelte an tlangval rih ko.

PCCF: Kawlram ah Pathian rian nan ṭuannak ah harnak le lawmhnak nan rak tonmi chungin a tawinak in kan chim law kan duh ko?.

Sisi Nu : Kanpa hi Kawlram rian a rak ṭuan lioah cun kan rak har ngai ko. A ṭuannak a hmasa bik cu University ah a si. Yangon ah kum 5, Yeshin ah kum 4, cu hnu cun Myanmar Baptist Convention, Yangon ah Judson Aid Director kum 3 a ṭuan. Cu lioah a lahkhah (salary) cu Kawlram phaisa 400 a rak si. Inn kan hlanmi Ks. 50, kan rak pek. Cheuhra Cheukhat tiah, a tangmi te cun har ngai in kan rak nung tawn. Voikhat cu pumhnak kal kan duh i phaisa kholh ding phasa kan ngei lo, kanpa nih kal ko usi a kan ti. Kei nih ka ning a zak phaisa thlak ding ngeih lo i kal cu ka duh lo ka ti. Nain, kal ko usih a kan ti peng i kan kal. Mah ahcun Karen sayamah nu nih 75 ca pa 2 a rak kan ṭhenh i kan lung arak lawm tuk. Cu hnu cun, kawlram phaisa kha a hung thi hoi i phaisa kan ngei hoi ti lo. Inn man ka pe rih lo, ka fa le sianginn fee kan pe rih lo, zeitindah kan um lai ti kan ruah lioah sayapa pakhat nih phaisa 600 a kan pek i kan thaw kan van chuah kho deuh ṭhan. Ruahlopi in American pa nih kan pa kha mirang phaisa 20 te arak kuat i kan lung arak i lawm tuk. Facang eiding kan ngei hoi lo i kan lungre theih lio teah facang cu tun 2 an rak kan pek ṭhan hoi, hihi a tawinak tein ka van langhtermi a si. Lungretheih le har lio tein kan um lioah hin Pathian nih mi lungthin chungah rian a ṭuan i ruah lo pipi in kan cungah thil a tlungmi tete hi ṭial ahcun a tamtuk lai caah a tawinak in ka van ṭial. Harnak kan ton lioah a kan dawtu hna hi atu tiang ka philh bal hna lo, Pathian a dawmi an si i kan cungah Pathian an dawtnak an langhtermi cungah kan i lawm hringhran ko.

PCCF: Fanu fapa ngeih hnuah hmun dang pi ah Sianginn an kai tak hna lio nanmah nu fa rualte lawng nan rak um lio na feeling nan kan chim kho hnga maw?

Sisi Nu: Kan pa hi Korea ah (1988-1990) tiang sianginn kai in a kan kal tak. Kan fa le hi (middle school) an kai lio a si. Mah lio ahcun laimi zong an rak tlawm tuk rih. Kawlholh zong ka rak chim thiam lo. a rak har ngai ko. Ka fale an dam lo ahcun zan zong ka rak i hngilh kho tawn lo. Cu caan lio i hawikom pawl theihhngalh pawl nih nan dam maw zeidah nan lawh, Sisi pa tah a dam hnga maw tiin an kan biakchawnhmi kha an kan dawttuk tiah ka ti. Ka rak i lawm tuk tawn. Cu caan lioah kan Pastorte inn ah ra in thla a kan campiakmi hna hi an cungah ka rak i lawm tuk. Cu ti i kanmah lawng kan um lioah cun kan pa ca siseh ka fa le ca siseh thlacam cu ka rak dai bal lo, Pathian kan umpi ko, ti in ka manh caan poahah thla rak cam tawn.

PCCF: Philippines ah nan rak phanh kate i na feeling zong kan chim chih law kan i lawm ko hnga?.

Sisi Nu: A si. Philippines kan phanh kate zong hi kan rak har ngai ko. Zeicah tiah kan phak ka thla 2 hnuah Sisi pa nih England ah a kan kal tak ṭhan. Training kai ding ah a rak si. Ramdangmi an si hoi, an holh le theih lo a si. Laimi an tlawm tuk rih hoi fawn. Laimi a um zong lamhla pipi ah an um i kanmah lawng bak kan rak si. Kan pawngkam ah theihhngalhmi pakhath hmanh um lo, kan li a rak leng tuk. Ka fale cu anmah lawngte in ca an rak rel chel, khoika zong kalnak hngalh rih lo khi kan si i a rak har ngai ko. Mah khua le mah ram bang um kha a si hoi lo (Visa) tuah te hna a rak hau i kan fapa a laipa, (Kawi Hre) kha a pa nih cun hitihin na tuah lai, na kal lai ti te hna kha a rak chimh ta. Cu tite cun har ngai in kan rak um tawn. Keicu zan zong kaa hngilh kho tawn lo, thlacam rumro hin khua ka rak chang tawn. Zingka hin ka fa le an thawh hlanah ka tho i Bible ka rel, thla ka cam tawn. Pathian nih a kan umpi i cuticun duhsah in kan hung um i Kawlram sianghngakchia zomg an hung tam pah, tlamtling tein an pa a rak tlun hlan tiang Pathian nih a rak kan zohkhenh ve ko, kan hmuh tikah Pathian ka thangṭhat hringhran ko.

PCCF: Philippines um Kawlmi zapi nih kan nu kan in ti i, nangmah nak upa pawl zong nih kan nu Sisi nu an in ti, an intlaihchan dihmi cungah kan i lawmhpi kho tuk. Kawlram in a rami sianghngakchia zapi tein na hmuhning hna a tlangpi na kan chim kho hnga maw?

Sisi Nu: A si, Kawlram i a rami hna nih hin kan nu kanpa tiah an kan tleihchan dih ko. Kawlram i a rami hna hi Pastor le Bible sianginn kaimi fimthiamnak    ngeimi lawngte an si.  Pathian a theihngalmi lawngte an si. An caah san kan tlaih lo zongah kan nu kan pa tiah an kan upat, an kan dawt, an kan tleihchan ngaingai ko. Cu caah cun kei le Sisi pa hi mi vanṭha kan si tiah ka ruah tawn. Zeicaah fimthiamnak a ngeimi, Pathian a theihngalmi sinah a kan chiah hi kan van a ṭha khun, ka ti tawn. Kan tlamtlinlonak zongah an kan ngaihthiam, kan chim sual kan tuah sualmi zong an kan ngaihthiam, dawt tlak lo kan si nain dawt kan tong upat tlak lo kan si nain upat kan tong, cawisan tlak lo kan si nain an kan cawisan. Hi bantuk an kan dawtnak kan hmuh tikah hin an cungah lawmhnak tampi kan ngei i Pathian zong kan thangṭhat. Cu caah cun Philippines i a rami pastor, Bible sianginn akai mi hna hi cu kan ram i an kir zongah kan ram ah Pathian ram kauhnak ah dawtnak, remnak toidornak he Pathian rianṭuan tu ṭha an si hrimhrim lai timi hi ka hmuh ko. Zeicaahdah tiah hika ram an um tikah pakhat le pakhat dawtnak, zawnruahnak, toidornak an ngei, remnak tein rian an ṭuan ka hmuh tikah kan ram an kir zongah Pathian nih hmang chin ko hna seh tihi kan thlacamnak a si tawn.

PCCF: Philippines nan um chungah na chumhchuanmi ti rawl hrawmh bak in na zohkhenhmi/ tlamtlingte in sianginn na dither mi hna hi, minung zeizat dah an si        cang hnga?  Sisi nu: A si, Philippines kan um chungah kanmah sinte in tlamtling te a dihmi hna hi minung 11 an si.

PCCF: Mah miphun sinah um loin miphun dang sinah upa rianṭuantu dirhmun nupi sinak in a har na tinak le a nuam na ti nak nan kan chim kho hnga maw?

Sisi Nu: A si, miphun dang sin rianṭuantu nupi si hi a rak har ngai ko. An holh zong kan thiam lo, kan nunphung (culture) zong a dang. Ramdang mi nih zeitin dah an kan hmuh lai timi kha i ralrin ngai a hau. Ahar bik cu an holh kan thiam lomi hi a har cem ka ti ko.

PCCF: Philippines pawl an nungning hi Kawlrammi nih zei pawl dah i cawn ve uh law tiah nan kan duh piakmi an si?

Sisi Nu: Philippines pawl an nunning hi cawn ding an um len ka ti. An nu pawl zong hi fimthiamnak an ngei. Hi zong hi icawn ding a si ka ti. Zung rian an ṭuannak ah pa nakin nu an tam deuh, sianginn kainak ah pa nakin nu an tam deuh. Pa bantukin an ral a ṭha. Innchungkhar rianṭuannak ah nu rian pa rian ti a um lo, an i bawm. Hmunkhat teah rian an ṭuan hna, hi zong hi izohchun dingah a ṭha ka ti. Cun ni sunglawi ni, X’mas, Kumthar, Bawipa thawhṭhan tibantuk ahhin cingla rualchan pawl he biaruah ti, ei din ti i hmunkhat te itonnak an ngei zungzal. Mah caan ahhin cun ramdang i a ummi zong an cingla rualchan chungkhat hna he ton duh ah an umnak cio in an rak tlung dih. Nuam tein caan hmannak an ngei tawn, hi zong hi izohchun dingah a ṭha ngai tiah ka ruah tawn. Cun mah hihi kan ram ah a um lomi kan izohchun dingah a ṭha ngai hnga ka ti tawnmi cu, November thla ni 1 paoh hi an nih cu thlan ah an kal, an kan kal takmi kan nu pa, kan unau hna kha kan va leng hna. Kan i tong ti a si. Cu November thla ni 1 ahcun thlan ah an kal, rawl ei tinak an ngei, biaruah ṭinak chungkhat rualchan pawl he an ngei. Cu ni hrawnghrang cu an thlanmual cu mei ceu he, ei din he hlasaknak he thla cam, phungchim he an ring lulh tawn. Hi an ruahchannak an phung te zong hi kan nih zong icawn izohchun awk a ṭha ngai hnga tiah ka ruah tawnmi a si.

PCCF: Ramdang ahcun saupi na um i chuahnak khua zong phan loin kum 30 hrawng na va um cang si kaw, Laitlang ah zei bantuk dah na ngaih bik / na hlam bik mi a si?

Sisi Nu: A si, Laitlang ka kal taknak hi kum 31 a si cang. 1980 kum ah Laitlang in Yangon kan phan. 1992 kum ah Philippines kan phan, 2008 kum ah Australia             kan phan i Laitlang cu ka ngaihning hi, ka mang zong ahhin ka manh tawn. Laitlang ka tlawng lai ka ti ahcun, Laitlang cu zeidah a va lawh cang hnga ti ka ruah ahcun, chim zong ka thiam lo. Ka ngaih bikmi cu Rathor hang le lai tiva i ngasa khi ka ngai bik. Cun ngahringdawi zong.

PCCF : Tutan Zokhua Kum zatlin nak puai hman dingah nan tlun i, Laitlang na hmuhning pawl kan chim ṭhan ti kan duh ko.

Sisi Nu: Ka hung tlun cu, Laitlang cu ka caah cun khuaruahar in a rak i thleng cang ko. Inn a ṭha dih, ngaidi inn ka hmu ti lo. Lam zong a ṭha dih cang.  An nunning zong an sang ngaingai cang. Lunglawmh awk ngai a si. Pathian ka thangṭhat ngaingai. Asinain, Civui lio he asi i hawi le he zong bia iruah in tlonlennak caan ka ngei kho lo. Ngahring ka dawi manh lo, tlonlennak caan ka ngei lo i ka di cu ariam kho hrimhrim lo. Cun, ngaihchiatnak pakhat cu, kan thingram cu a re dih ko. Cu hlan i tuupi chung i dai duahmah in kan kal tawnmi le thingkung i thingkep par dawhdawh cu kan hmu ti lo. Cun Laimi nih Pakhat le pakhat dawtnak le i upatnak caah an tonmi kan Lai phung kha an thlau lo tiah ka hmuh. Laitlang kan phan i Hakha ah zarh hnih deng kan cam chungah hin cubantuk Nau chuak ven/Nau ca thlacam- Pathian sinah lawmhnak chim, Arthin tuh timi hi nikhat ah inn hnih-thum hna an i tong i, kan Pastorte zong an i manh lo ngai kha ka va hmuh. Cun keimah le kan pa zong Manila in Rangon kan phanh i dawtmi hawikom Unau rualchan hna nih an rak kan don. Rawl an kan eipi bia ruahṭinak an kan tuahpiak. Cu hnu ahcun Kalay kan phan. Cu bantuk te cun rawl dum ṭinak le biaruah ṭi nak he an kan don. Cun Hakha le Thantlang, Zokhua le Malsawm kan phan. Unau rualchan hawikom dawtmi hna, khuachung upa sayate nih cu ti tete cun rawl dum ṭi i Pathian sin thlacamnak an kan tuahpiak. Kan i lawm tuk hringhran. Kan nih cu zeihmanh kan si lo, sihmanhsehlaw Pathian an theihhngal i hi bantuk hin kan pupa phung tein kan sinah an kan dawtnak an langhtermi hi a si. Kan nih caah cun thih hlan philh khawh lo dingmi a si. An cungah lunglawmhnak tampi ka ngei ko. Pathian tu nih a let tam piin thluachuah pe ko hna seh ti lawng hi kan thlacamnak a si. Cun Laitlang ah thlakhat leng kan va tlongleng. Manila in Rangon kal ding kan i thawh zing tein UTS i a ummi Laimi Bible sianginn kaimi hna nih kan tlun kalnak dingah thlacamnak he an kan thlah. Kan tlung i Laitlang kan um chung paoh biatak tein thla a kan campiak, Pathian rianṭuan an si bantukin Pathian nih an thlacamnak a theih. Laitlang kan tlonlen chungah tlukrilh, khawndennak umlo tein nuamte le lawmte in kan caan kan hmang. Anmah thlacam nak thawng hrimhrim a si ko ti kha kei le kan pa zong Pathian sin le thla a kan campiak mi ancungah lunglawmhnak chim cawk lo kan ngei ko. Pathian nih thluachuah pe ko hnasehlaw,  a rianṭuantu ah hmang chin ko hna seh tiah lunglawmhnak tampi he ka bia ka tonghter….

PCCF: Kan Nu Can nan kan pek i ṭha te le tlamtling te in nan kan leh khawh caah ka i lawm tuk, Bawipa tu nih a thluachuahnak he lam in hruai sehlaw Lai mi kan nu dirhmun in sau pi kan nupi ko .. Kan ilawm tuk….
 

Rev. Dr. D.S.M. Upat peknak cauk chungta lakchin mi a si.