Miphun pakhat khat nih miphung dang uknak kut tang ah a phanh sual ah cun, miphundang uknak kut tang ah a phan minih a tei tthan ve, a si lo ah cei cikcek in a hrilh khawh ve hlan lo cu zei tik hmanh ah a luat ti lo. Khat te lei in kan chim ah cun miphun dang kuttang ah a tang mi nih luatnak hmuh ding cu Bawi Zisuh dawtnak ban tuk in man lo in, dawtnak in pek a si lo. Thisen luan le nunnak pek hnu lawng in hmuh khawh a si. Kawl miphun pawl kut tang ah a phan mi kan mah Chin miphun zong nih kawlkut tang in mahte in i uk khawh nak (self determination) hmuh khawh tthanding caah cun kan chawva, kan thazang le kan thisen he ttuannak lawng in a si kho ding a si.
Asinain, mah kawl pawl ceih cikcek in vun hrilh khawh ve nak ding ah kan Chin miphun ttuan bia ah a rak har bik mi cu khawi ka dah phaisa kan lak lai ti hi a rak si. Kan miphun hi mi ralttha kan si i, ral tuk lei ah cun kawl he i phawmh ding ah ready kan si zungzal. Samfa tia hmanh kan ttih hna lo. Kan hawi lei tlangcung mi dang Kachin, Karen le Shan te pawl ban tuk in kan ram ah a chuak mi lunghring, Sui, Thinghak, le a dang thil man sung pawl a rak um lo caah kan pu pa pawl nih doh thlennak an rak tuah mi cu cansau a rak kal kho lo. Mah tiin, kan ram ah thil mansung a rak chuak lo caah, kan pa le nih dohthlennak an rak tuah lio ah miphun dang bawmhnak lak khawh ding ah, zei hlan cem ah an rak i zuam i, lungreitheih an rak tawn.
Pu Hrang Nawl dohthlenak a thawk cang kaa in, American pawl bawmhnak lak ding ah CIA a rak chawnh hna. Pu Suan Kho Pau nih khawl doh a duh tik ah Pakistan (A tu Bangaladesh) pawl a kawmh hmasa hna. Pu Ttial Khal nih dohthlennak a vun thawk cangka in India bawmhnak lak khawh ding ah RAW pawl a chawnh hna. Hi kan pa le pawl hi Politics le dohthlennak an rak theih tuk i, an rak i fiang tuk. Mah thil an rak tuah mi hi mah lio can thil sii ning in zoh ah cun an rak tuah ding hrim hrim a si. Kan miphun le kan ram an dawtnak le a rei theih nak cu vawlei candawngh tiang kan philh hna lai lo i, kan u pat zungzal hna lai.
A sinain, midang bochan nak lawng in dohthlennak tuah cu can sau a nguh khawh lo caah kan pa le minthang pipi i, an doh thlennak zong cu can a sau hlan ah a rak dih.
Miphun hawihna, Pathian nih a kan dawt. Kan CNF hruaitu Pu Zing Cung le Pu Thomas phaisa kawlnak ah an lung rei a thei i, a khuaruah a har ti lo. Kala pa, Bengali pa le Mirang pa bawmh va hal len a hau ti lo. Pathian nih kan ram sernak caah bawmtu le tthahnem tu si awk ah Vaw lei cung khuazaa ram kip ah kan Chin miphun a kan thlah cang. Dohthlennak tuahnak (kawl kan tei khawhnak hna )ding ah a herh bik mi Phisa le fimnak a si kan ti mi cu kan mah Chin caah cun Pathian nih a kan pek dih cang. Vawlei cung sianginn ttha ttha ah chin mi kan kai i, vawlei cung ram tha bik ah phaisa kan kawl i kan ram sernak ah a har ti lo. Hi hi a dong i a cat kho lo, a dih kho lo mi kan suikhawr a si.
Kachin a lunghring khawr le Shan an Suikhawr cu a dih kho mi an si i, Karen an thinghak cu a dawng kho mi a si. A tu zawng adih cuahmah cang ti kan theih i, kan hawittha an si caah lung a ttha hrim hrim lo. Dih a thiam lo mi cu minung fimnak le thazang in ram a tthatnak ah rianttuan nak hi a si. Mah hihi a bia pi bik mi Suikhor cu a si i, mirang nih Investment in Human Capital an ti. Vawlei cung USA nih a uk khawh zong hi a bia pi bik a ruang cu Investment in Human Capital ah mi an tei hna caah a si. Pathian nih hi a dawng kho lo mi kan suikhawr hi kan ram sernak ah hmang hna seh ti a kan duh. Miphun dang Suikhor cu mi nih an chuh khawh hna i, an fir khawh. Kan chin miphun kan suikhawr cu vawlei candongh tiang a hmun lai i, a cat kho ti lai.
Hi Suikhor ttha kan ni ngeih cang hnu pauh cu kawl pawl cu kan duh can pauh ah kan hrilh khawh cang hna lai i, kan phawmh khawh cang hna lai. Tam deuh kan phaawmh khawh pauh le kan miphun zalawnnak a kau deuh kan hmu ve ko hna. Miphun hawihna, nihin hi caan ttha ah kan um. Kan miphun zalawnnak le luatnak hmuh ding ah inn kaa aa awng. Hi inn kaa aa awng mi hi kan miphun zaa pi rian a si i, kan hawi le a cheu khat cu an ni thawh i an ttuan cuahmah cang. Hi rianttuannak lam pi an kalnak ah an can a zat hlan in an thisen a luang i, leidai tang a kan liam tak mi kan hawi ttha ttha le kan u-nau pawl zawng an tlawm ti lo. Kawl hremnak kut tang ah a um rih mi kan unau pawl le kan Chinram caah kan nih tah kan ni thawh pah ve cang lai lo maw?
Kan miphun hawi zaa pi sin ah dawtnak he,
Daniel Sakhong
Indianapolis
No comments:
Post a Comment