Ka ngakchiat lio ah hin, khuate lei um kan ti cu ka hawi le he ramlak deuh ah khua kan sa. A bik in Cangai khawrh le Zu cawh hi kan rak zuam taktak. Cangai cu a khawr thuk pi in a cawh zong ah, a hlat (a chuahnak)a um lo i, kan kut aa tlum pauh ah cun duh tik pauh ah tlai kawh an si. A sinain Zuu belte cu mah ti cun a si lo. A khawr a tuah tik apuh ah, emergency a um tik i, a chuahnak ding a hlat ttha te in a tuah i, fawite in thleih khawh an si lo. Thinghtam le Lunghram ah a hlah a tuah chinchin ah cun, muihtiang tleih kan ni zuam hman ah kan tha lawng a baa. Zei ti hmanh tuah khawh an si lo.
Hriamnam thlei in dohthlennak tuah tik pauh ah Zuu ban tuk in, kan luhnak le kan chuahnak a ttha tein a um a hau. Kan ral nih an kan nam deuh chel, kan mah nih kan nam deuh hna chel a um tawn i, kan ral nih an rak kan nam deuh sual tik ah a hnu lei in thazang lak tthannak caah, a himnak hmun a um hrim hrim a hau. Hi ban tuk hmun aum khawh nak ding cu kan mah duh in serkhawh a si lo. Pathian nih a kan pek mi, thisen in kan cawk mi kan ram umtuning (geography) a tthat lawng ah a si kho.
Miphun hawi hna, kan ram hi hriamnam tlaih in dohthlennak tuah nak caah, a tthabik mi ram a si. Kan fing le kan tlang hi ralkhamnak caah le ambush tuahnak ah a tthatbik nak hmun a si. Hihi Japan le British pawl nih ttha tuk in an theih i,Vawlei cung a veihnihnak ral lio ah Japan le British pawl an ni khamnak le an ni pelnak bik hmun cu kan ram a si. Cu lawng si lo in, Vawlei cung ah Democracy ram nganbik India ram le a thlang lei ah Bangaladesh ram an um. India le kan ni theih sual hmanh ah Bangladesh he i kawmh khawh a si i, Bangaladesh he kan ni theih sual zongah India he i kawmh in kan duh mi tuah khawh a si. Nihin kan dirhmun ah cun, CNF nih an ramhnih in ttha te in kan kawmh kawh hna i, kan lam pi a tluang. Kan umnak kan ram hi thinghram tang ah khawr a tuah mi zu aumnak hmun a him ban tuk a si.
Kan Chin miphun vawlei cung ram thum (Burma, India, Bangaladesh) ah kan ni tthen hi chikhat te zoh ah cun ngeih a chia nain, ram thum ah rak i then hlah uh sih law, harnak kan tawn tik ah pakhat le pakhat kan ni bawm kho lai lo. Mah caah cun mah ram thum ah kan ni tthen hi kan van a ttha, kan tuak khawh lo mi Pathian khua khan a si. A luan cia mi kum 30,40 hrawng ah Pu Laldeng ah hruainak in Mizo National Front (MNF) nih dohthlennak an rak tuah i, India cozah an rak doh. India cozah nih a vunnam deuh hna pauh an Bangaladesh le Burma ram chung a um mi kan Chin miphun nih kan khamh hna.
Kanmah nichuah lei Chinram(Lairam) a um mi pawl zong a tu ban tukin kan pawcawmnak a har tik ah nithlak lei kan Chinram (Mizoram) ah rian kan va ttuan, thil kan va zuar i, ttha te in, kan ni cawm. CNF nih kawl pawl a vun doh hawi tik ah, Bangaladesh aum mi kan miphun unau le India a um mi kan mi phun hawi nih an kan dir pi i, duhpauh in kawl kan phawmh khawh hna. A fiang bik mi cu kawl nih CNF zeitik hmanh ah a kan teikho lai lo i, kan dohthlennak cu teinak lekan miphun zalawnnak he a dong lai. A tuan le a tlai bel te cu kan biak mi Pathian lawng nih a theih.
Kan miphun hawi Kachin, Shan, Karen pawl kan zoh tik hna ah kanmah ban tuk in a hmunhma le an si ning a ttha lo. Kachin an hnu lei ah China an um. China cu India ban tuk in Democracy le zalawnnak a um lo lawng si lo in, kawl he hawikawm ttha tuk an si. Shan le Karen kan zoh hna lai. An ram ri aa chang mi Thailand cu ramfa te bochan awk an tlak lo he ah kawl he hawi kawm ttha tuk an si. Karen le Shan pawl Thairam ah harnak an tawn mi kan hmuh lengmang mi ah hin Thai bochan awk an tlak lo ning a lang. Kan nih cu India ram kan luh tik an ramdang kan phan ti hmanh i theih lo in, kan miphun kan hmuh hna, kan holh in kan holh i, kan duh pauh in kan pathian kan biak khawh. Kan hawi le Kachin, Shan le Karen pawl kanmah ban tuk in ramdang an chuah, dohthlennak an tuah tik ah an um kho lo. Hawinak in a ttha deuh mi dirhmun ah kan dir. Kan umnak hi Cangai khawr bantuk a si lo, thingkungpi tang ah khawr a tuah mi zukhawr a him ban tuk in a him mi a si.
Kan mitthlam ah khin i cuan ter hmanh uh sih! Kawlram ramri in India ramri kan luh cangka ah khin kan holh, kan biaknak, kan titvun aa lo lo mi, kala holh in a holh mi, hindu le muslim abia mi Kala pawl lawngte khi hmu hna seh law zeitluk in dah a har lai. A sinain, kan nih cu Burma ramri timi kan lawnh i, Indiaram ri kan phanh ah ramdang kan phanh ti kan theih lo. Zophei hloh a holh mi nih bawinu tiva kan tan i,Siata kan phanh ah zophei holh in an rak kan dawn. Laiholh a hmang minih Sialam khua in, tipi kan tan i India ram kan lut ah Sangau kan phan i, laiholh tein an rak kan chawnh. Rih in Camphai kan luh zong, Haimual lei in kan luh zong ah cu thiam thiam a si i, ramdang kan phan ti kan ni ruat lo, kan inn ah kan tlung tiin kan ni ruat.
Kan miphun hawi Bangaladesh a um mi kong chim zong ah mah thiam thiam cu a si nain, (a tu hi CNF cawlcanghnak kong ah Kan Chin miphun 300 hrawng umnak, Iowa state lei kal dingah ka hawi le Pu Thla Hei, le CNA ralbawi hlun Pu Van Neih Thang le Pu Biak Ceu te nih an ka sawm cang i) ka ttial manh ti lo. Hawidawthna, Pathian nih vawlei cung ram ramthum India, Burma, Bangaladesh ah kan miphun pakhat le pakhat i bawm kho hna seh tiah a kan chiah i, zalawng te in cawlcanghnak canttha a kan pek. Hi tluk dohthlenak caah hmunhma ttha ah kan ni ngeih i, kan ttuan ko bu in zei tindah kawlpawl cu tei lo in le, kan miphun zalawn nak hmuh lo cun kan um hnga.......
Kan Pathian kan sin ah a ttang ko.
Kan Chin miphun dihlak chunttha uh!
Nan miphun hawi,
Daniel Sakhong
Indianapolis
No comments:
Post a Comment